Mavzu: Issiqlik texnikasi predmeti va maqsadi. Asosiy tushunchalar va kattaliklar

4.Issiqlik nurlanishining xususiyatlari
Issiqlik uzatilishining bu turida issiqlik energiyasi jismlar bir-biriga tegmagan holda ham amalga oshaveradi, ya’ni fizika kursidan ma’lum bo’lgan infraqizil (issiqlik) nuri masafaga uzatilishi mumkin.
Jismga tushayotgan nur (issiqlik) energiyasi qisman jismdan qaytadi, qisman yutiladi va qisman jism orqali o’tib ketadi.
Demak, jismga tushayotgan issiqlik nuri - Q_H 3ta tashkil etuvchiga bo’linishi mumkin.
Q_H = Q_yu + Q_k + Q_o’ (18)

yoki
1= yu + k + u (19)

3. Issiqlik nurlanishining asosiy qonunlari
Issiqlik nurlanishi xodisasida 4 ta asosiy qonunlar mavjud.
1) Plank qonuni, jism nurlanish energiyasining (E_o) xar hil xarorat va to’lkin uzunliklariga qarab taqsimlanish qonuniyatini ifodalaydi.
Absalyut (mutloq) qora jismning nurlanish xususiyati (E_o), to’lqin uzunligi  = 0 bo’lganda ye_o = 0 bo’ladi. To’lqin uzunligining ortib borishi bilan ye_o ortib boradi va xar bir xarorat uchun eng katta qiymatga _max ega bo’ladi. Keyinchalik kamayib borib,  = da ye_o yana nolga teng bo’ladi.
Barcha to’lqin uzunliklaridagi nurlanish energiyasining mikdori:
(20)
2) Stefan-Boltsman qonuni, absolyut qora jism nurlanishining uning xaroratiga bog’lanishini belgilaydi.
Stefan va Boltsmanlar bu bog’lanishni quyidagi matematik shaklda asoslaydilar.
E₀ = 5,7 · 10 ^{– 8} · T⁴ (21)
ya’ni, absolyut qora nurlanish energiyasi termodinamik xaroratining to’rtinchi darajasiga proportsionaldir.
(185) formulani hisoblashga osonlashtirish uchun soddalashtiramiz, ya’ni absolyut qora jismning nurlanish koeffitsenti C₀ ni kiritamiz.
C₀ = 5,7 · 10 ^{– 8} =5,7 [vt / m^{2 0}k]
U holda (22)
Absolyut qora bo’lmagan (ixtiyoriy) jism uchun nurlanish energiyasi
(23) yoki (24)
bu yerda, – ixtiyoriy, ya’ni absolyut qora emas jismning qoralik darajasi.
3) Kirxgof qonuni, jismning nurlanish va yutish qobilyatlari orasidagi bog’lanishni ifodalaydi. Kirxgofning xizmati shuki, jismlarda ye va YU xar xil bo’lishiga qaramay, ularning nisbatlari bir hil - faqat xaroratga bog’likligini aniqladi.

Absolyut qora jism uchun S_o =5,7 va YU_o=1 bo’lganligi uchun (23) tenglikni va ni hisobga olib yozish mumkin:
S =C₀ · YU = 5,7 · YU (25)
YA’ni jismning qoralik darajasi yutish qobilyatiga son jixatidan teng yoki jismning yutish qobilyati nurlanish qobilyati kabidir.
4) Lambert qonuni, nurlanish energiyasining miqdorini uning yo’nalishiga bog’liqligini ifodalaydi.
(26)
Ma’lum burchak yo’nalishidagi jismning nurlanish qobilyati ye_ nur tushayotgan sirtga normal yuza bilan nur orasidagi burchakka bog’lik.