Mavzu: Issiqlik texnikasi predmeti va maqsadi. Asosiy tushunchalar va kattaliklar

3. Silindrik sirtlar orqali issiqlikning uzatilishi
Uzunligi L ichki diametri d₁ tashqi diametri d₂ bo’lgan bir qavatli truba (quvur) ichida t₁ xaroratli, tashkarisida esa t₂ xaroratli suyuqlik oqmoqda.
Suyuqliklarning oqimi va xaroratlari vaqt davomida o’zgarishsiz bo’lsa quvurning nisbiy uzunligi L bo’ylab o’tayotgan issiqlik miqdori ham vaqt bo’yicha o’zgarmas bo’ladi.
Issiqroq (T₁) suyuqlikdagi quvurning ichki devoriga berilayotgan issiqlik
(36) yoki
Devor orqali o’tayotgan issiqlik miqdori:

(37) yoki Quvurning tashqi devoridan tashqi muhitga berilayotgan issiqlik: (38) yoki (36), (37) va (38) tengliklarni o’zaro qo’shib hosil qilamiz: (39

9-shakl

Agar quvurning ichiga suv quyqasi o’tirgan, tashqarisi esa bo’yalgan bo’lib, issiqlik bir necha (n) qavat orqali o’tayotgan bo’lsa:
(40)
4. Issiqlik uzatish asboblarini hisoblash
Turmushda va texnikada bitta muhitdan ikkinchi muhitga issiqlikni uzatish uchun mo’ljallangan qurilmalarni issiqlik uzatish asboblari yoki issiqlik almashtirgichlar deyiladi. Masalan, xonalardagi isitish asboblari, xolodilnik va konditsionerlar, radiatorlar, suv - bug’ o’txonalari va boshqalar.
Issiqlik almashinish asboblarining devori orqasidagi suyuqlik (gaz)ning xarakat yo’nalishga qarab; a) to’g’ri oqimli, b) qarama-qarshi oqimli va v) ayqash (kesishadigan) oqimli issiqlik almashtirgichlar mavjud bo’ladi.

10-shakl

Issiqlik almashtirgichlarni hisoblashdan maqsad isituvchi va isuvchi jism (muxit)larning xaroratlari ma’lum bo’lsa, moslama (asbob)ning yuzasini aniqlash yoki aksincha yuza ma’lum bo’lsa issiqlik tashuvchi jismning yoki isuvchi jismning keyingi xaroratini aniqlash bo’ladi.
Hisoblashlardagi asosiy tenglamalar:

1. 
   issiqlik almashinish tenglamasi.
   

(27) (41)
bu yerda, t - isuvchi va isituvchi (issiqlik tashuvchi) jismlarning xaroratlari orasidagi o’rtacha xarorat bosimi (farqi).

2. 
   issiqlik almashtirgichning issiqlik balansi tenglamasi.
   

(42)
bu yerda, W₁ va W₂ – issiqlik tashuvchi jismlarning suv ekvivalentlari bo’lib, son miqdori no’malum (tekshirilayotgan) suyuqlikning issiqlik sig’imi bo’yicha soatiga qancha suvga ekvivalentligiga teng.
Suv ekvivalentini aniqlash kuyidagicha amalga oshiriladi.
W = w · p ·f · C_p (43)
bu yerda, W - issiqlik tashuvchi (jism) ning tezligi, m/soat;
f - oqimning ko’ndalang kesimi, m² ;
p - suyuqlik (gaz) ning zichligi, kg/m³ ;
C_p - massa bo’yicha (suyuqlikning) izobarik issiqlik sig’imi, J/kg ⁰K.
(42) tenglikdagi 1 va 2 indekslari mos ravishda isituvchi va isuvchi suyuqliklarga tegishli, xaroratlardagi shtrixlar esa suyuqliklarning kirish va chiqish joylaridagi xaroratlarni bildiradi.
(42) tenglamani suv ekvivalentlariga nisbatan yechsak, quyidagi nisbatlarni hosil qilamiz.
(44)
Oxirgi tengliklardan ko’rinib turibdiki, isituvchi jismning suv ekvivalenti qancha katta bo’lsa issiqlik almashinish jarayonida uning xarorati shuncha kam o’zgaradi.
Quyidagi shaklda to’g’ri va teskari oqimli issiqlik almashtirgichlarda xaroratning quvur uzunligi bo’ylab o’zgarishi ifodalangan.

11-shakl