Mavzu: Jurnalistika ma'nolarining taraqqiyoti

1-BOB. JURNALISTIKA TARIXI


1.1 Jurnalistikaning tarixiy rivojlanishi

Eramizdan avvalgi 59-yilda Yuliy Tsezar hukmronligi davrida Rimda dunyodagi birinchi gazeta “Akta Diurna” nashr etilgan. Bu rasmiy yangiliklar va e'lonlarni o'z ichiga olgan shahar bo'ylab e'lon qilingan birinchi kundalik gazeta edi. Qog'oz hech qanday senzurasiz keng jamoatchilikka tarqatildi.

XVII-XVIII asrlarda maqolalar, tanqidlar va tahririy maqolalarni o'z ichiga olgan jamoatchilik fikri jurnallari va axborot byulletenlari asosan siyosat, adabiyot, ijtimoiy va madaniy o'zgarishlarga qaratilgan.
Texnologik taraqqiyot 19-20-asrlarda jurnalistika uchun yangi imkoniyatlar yaratdi. Telegraf, telefon, radio va televidenie yangiliklarni tarqatish va tarqatish uchun yangi platformalar yaratdi. Yigirmanchi asrning oxirida raqamli texnologiyalar ommaviy axborot vositalarini o'zgartirib, onlayn va ijtimoiy media platformalarini yaratishga olib keldi, bu esa, o'z navbatida, jurnalistika amaliyotini sezilarli darajada o'zgartirdi.
Keyingi davrga kelib gazetalar foyda keltiruvchi sohaga - biznesga aylana boshladi. Jahon jurnalistikashunosligi bu yakka shaxslar hukmronligida nashr etilayotgan matbuot davrini avtoritar davr deb nomladi. Biz ham bu davr jurnalistikasi taraqqiyotining uchinchi bosqichini avtoritar matbuot davri deb hisoblashni ma’qul deb bilamiz. Jahonda XVII asrga kelib tub o‘zgarishlar sodir bo’la boshlashi zamon taraqqiyotidan dalolat edi. XVII - XVIII asrlarda sodir etilgan inqilobiy hodisalar tufayli esa qator mamlakatlarda yakka hukmronlik tugatilib, o‘rniga yangi, ancha ilg‘or tartiblar o ‘mati!di. Bu tarix sahnasiga kelgan burjuaziya nomi bilan tarixga kirgan tadbirkorlar sinfining tugilish davri edi. Bu to‘rtinchi bosqich jurnalistikasi iqtisodiy manfaat kocnsh jurnalistikasiga aylanishi bilan birga ijtimoiy fikrning shakllanishiga yol ochdi. Dunyoning ko‘plab mamlakatlarida taraqqiyparvar matbuot ya’ni jurnalistika nashrlari paydo bo’la boshladi.
Jahon jurnalistikasi o‘z taraqqiyotida erkin, demokratik jurnalistika davriga kirdi. Bu - jahon jurnalistik taraqqiyoti o ‘zining yettinchi bosqichiga kirganidan dalolat edi. Bu bosqich jurnalistikasi zamon talablari asosida rivojlanish, matbuot va so‘z erkinligi prinsiplarini amalda ta’minlash davri jurnalistikasi deb hisoblashni o ‘rinli deb hisoblaymiz. Bu globallashuv davri jurnalistikasini aholini xolis va haqqoniy axborot bilan ta’minlaydigan davr jurnalistikasi deb aytish mumkin.

2.