Мавзу. Корхонанинг меҳнат ресурслари

Корхоналари ишини самарали ташкил этиш касбий малака тузилиши ва ишчилар сонининг мувофиқлиги билан таснифланади. Турли категориядаги ишчилар сони бажарадиган иши, ускунага хизмат кўрсатиши меъёри орқали аниқланади. Корхона персоналини миқдор жиҳатидан таснифлашда умумий, рўйхатдаги, ишга келган ва штатдаги ишчилар сони кўрсаткичлардан фойдаланилади. Ишлаб чиқарувчи ва ноишлаб чиқарувчи ишчилар сони йиғиндисини ишчиларнинг умумий рўйхатдаги сони дейилади.

• Аум=Аи.ч.+ Ан.и.ч.
• бунда:
• Аи.ч. - ишлаб чиқарувчи ишчилар сони;
• Ан.и.ч.- ноишлаб чиқарувчи ишчилар сони.

Корхоналар цехидаги ишчилар сонини аниқлашда ишлаб чиқариш жараёнларида иштирок этадиган агрегатлар сони ва иш жойига хизмат кўрсатиш алоҳида аҳамиятга эга. Ҳар бир иш жойидаги хизмат кўрсатиш меъёрини аниқлашда корхона томонидан белгиланган касб ва малака бўйича маълумотлардан фойдаланиш мумкин.

1. Ишлаб чиқариш режасини бажариш учун зарур асосий ишчилар сони (Ан)қуйидаги тенглама орқали аниқланади:

• бунда:
• N — ишлаб чиқарилган маҳсулот миқдори, дона;
• Т — маҳсулот бирлигига меҳнат сарфи, соат;
• F — битта ишчининг йиллик фойдали иш вақти фонди (ҳисоб учун Ф=1840 / 1860 соат қабул қилинади);
• К — нормани ортиғи билан бажариш коеффициенти.

2. Тайёрланаётган маҳсулотнинг меҳнат ҳажмини камайтириш натижасида меҳнат унумдорлигининг ўсиш нормаси қуйидаги тенглама орқали аниқланади:

2. Тайёрланаётган маҳсулотнинг меҳнат ҳажмини камайтириш натижасида меҳнат унумдорлигининг ўсиш нормаси қуйидаги тенглама орқали аниқланади:

бунда:

а - тайёрланаётган маҳсулот меҳнат ҳажмининг камайган нормаси, фоиз.

 3. Чиқитни қисқартириш ҳисобига меҳнат унумдорлигининг ўсиши қуйидаги ифода орқали топилади:

бунда:

Вr ва Bh -режали ва ҳисобот даврида (бракни) яроқсиз маҳсулотни йўқотиш фоизи.

4. Чиқитни қисқартириш натижасида ишчилар сонининг камайиши қуйидаги тенгламадан топилади: