Мавзу. Корхонанинг меҳнат ресурслари

Қўлланмаларда малакалар бўйича зарур талаблар кўрсатилган, у маълум малакали ишчининг касби доирасидаги билим даражаси ва бажариладиган ишнинг тарифи билан изоҳланган. Шунингдек маълумотномаларда маълум касбдаги малакали ишчиларнинг бажарадиган муҳим ва кенг тарқалган расмий ишларига мисол келтирилган. Саноатнинг барча тармоқларида қўлланиладиган ягона иш ҳақи қўлланмаси ишларнинг мураккаблиги ҳамда ишчиларнинг малакаларига кўра белгиланади. Иш ҳақининг тариф тизимига биноан меҳнатга тўланадиган ҳақнинг миқдори соат, кун ва ойга кўра белгиланади. Саноат корхоналарида иш ҳақининг миқдори аввало биринчи разрядли ишчининг ҳақи, шароити, иш ҳақининг шакли ва ишлаб чиқаришнинг интенсивлигига билан мувофиқлаштирилади. Оғир саноат тармоқларида ва зарарли меҳнат шароитида ишловчи ишларга қўшимча 16-24% дан юқори иш ҳақи белгиланади. Иш ҳақини тариф тизими ёрдамида ишчиларга малакалари даражасига мувофиқ ҳақ тўлашдаги зарур маълумотлар аниқланади. Тариф тизими бўйича барча разрядлар учун иш ҳақи тариф коеффитсиенти орқали белгиланади. Тариф сеткасининг қолган барча қисмларидан тариф иш ҳақини белгилаш ва унинг таркибини таҳлил қилишда фойдаланилади. Тариф сеткасидаги разрядлар сони уларнинг тариф малака қўлланмаси сонига мувофиқлаштиради. Тариф сеткаларида иш ҳақининг ташкил этишнинг асосий тамойилларини тўла сақлаган ҳолда, мутахассисларнинг малакаларини оширишдан манфаатдорлик, меҳнатга ҳақ тўлашда асоссиз тенгсизликка, юқори ва қуйи разряддаги ишчиларнинг иш ҳақлари орасида тафовутга йўл қўйилмаслик лозим. Саноат тармоқларининг техникавий қуролланишидаги кескин фарқнинг камайиши натижасида охирги йилларда тариф сеткаларида коеффитсиент, разрядлар ҳамда сеткалар кенгайтирилди. Техника тараққиёти, ишлаб чиқаришни механизатсиялаш ва автоматлаштириш натижасида малакасиз меҳнат қисқариб бормоқда, техника ёрдамида бажариладиган янги-янги иш турлари жорий этилмоқда.

• Қўлланмаларда малакалар бўйича зарур талаблар кўрсатилган, у маълум малакали ишчининг касби доирасидаги билим даражаси ва бажариладиган ишнинг тарифи билан изоҳланган. Шунингдек маълумотномаларда маълум касбдаги малакали ишчиларнинг бажарадиган муҳим ва кенг тарқалган расмий ишларига мисол келтирилган. Саноатнинг барча тармоқларида қўлланиладиган ягона иш ҳақи қўлланмаси ишларнинг мураккаблиги ҳамда ишчиларнинг малакаларига кўра белгиланади. Иш ҳақининг тариф тизимига биноан меҳнатга тўланадиган ҳақнинг миқдори соат, кун ва ойга кўра белгиланади. Саноат корхоналарида иш ҳақининг миқдори аввало биринчи разрядли ишчининг ҳақи, шароити, иш ҳақининг шакли ва ишлаб чиқаришнинг интенсивлигига билан мувофиқлаштирилади. Оғир саноат тармоқларида ва зарарли меҳнат шароитида ишловчи ишларга қўшимча 16-24% дан юқори иш ҳақи белгиланади. Иш ҳақини тариф тизими ёрдамида ишчиларга малакалари даражасига мувофиқ ҳақ тўлашдаги зарур маълумотлар аниқланади. Тариф тизими бўйича барча разрядлар учун иш ҳақи тариф коеффитсиенти орқали белгиланади. Тариф сеткасининг қолган барча қисмларидан тариф иш ҳақини белгилаш ва унинг таркибини таҳлил қилишда фойдаланилади. Тариф сеткасидаги разрядлар сони уларнинг тариф малака қўлланмаси сонига мувофиқлаштиради. Тариф сеткаларида иш ҳақининг ташкил этишнинг асосий тамойилларини тўла сақлаган ҳолда, мутахассисларнинг малакаларини оширишдан манфаатдорлик, меҳнатга ҳақ тўлашда асоссиз тенгсизликка, юқори ва қуйи разряддаги ишчиларнинг иш ҳақлари орасида тафовутга йўл қўйилмаслик лозим. Саноат тармоқларининг техникавий қуролланишидаги кескин фарқнинг камайиши натижасида охирги йилларда тариф сеткаларида коеффитсиент, разрядлар ҳамда сеткалар кенгайтирилди. Техника тараққиёти, ишлаб чиқаришни механизатсиялаш ва автоматлаштириш натижасида малакасиз меҳнат қисқариб бормоқда, техника ёрдамида бажариладиган янги-янги иш турлари жорий этилмоқда.