Mavzu: “Korxona mahsulotlariga (hizmatlarini, ishlarini) narxini shakllantirish”

Tamoqda narxning shakllanishi
Davlatning narx siyosati – bozor iqtisodiyotiga o‘tish sharoitida narxlarni erkinlashtirish va milliy bozor narxlarini jahon bozori narxlariga yaqinlashtirishga qaratiladi.
Narxlarni erkinlashtirishdan quydagi maqsadlar ko‘zlanadi:

• 
  xom ashyo bilan mahsulot ayrim turlari narxlari o‘rtasidagi nomutanosiblikni yumshatish;
  
• 
  narx bilan aholi daromadlari va korxonalar foydasi o‘rtasidagi mutanosiblikka erishish;
  
• 
  investitsion tovarlar, iste’mol tovarlari va xizmatlar narxlarining oqilona nisbatini ta’minlash;
  
• 
  ishlab chiqarish vositalari, xalq iste’mol tovarlari, bajarilgan ishlar va xizmatlarning erkin narxlari hamda tariflariga o‘tish;
  
• 
  milliy bozor narxlarini jahon bozori narxlariga yaqinlashtirish.
  

Narxlarni erkinlashtirish-iqtisodiy islohotlarning eng asosiy yo‘nalish-laridan biri bo‘lib, islohotlarning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari ko‘p jihatdan shu muammoning hal etilishiga bog‘liq bo‘ladi. Narxlarni erkinlashtirish xom ashyo bilan mahsulot ayrim turlarining narxlari, narx bilan aholi va korxonalar daromadlari o‘rtasida mutanosiblikka erishishga qanday yondashilishi bilan farqlanadi. SHu yondashuvlarga asoslanib, narxlar quyidagi yo‘llar bilan erkinlashtiriladi:

a) narxlarni birdaniga yoki «esankiratadigan» tarzda qo‘yib yuborish;
b) narxlar o‘sishini sun’iy ravishda to‘xtatib qo‘yish; v) narxni davlat tomonidan boshqarish va nazorat qilishni ma’lum darajada saqlab qolish.
Narxni belgilashda ular quyidagi fikrlarga asoslanadi: juda past narx - daromad olishning mumkin emasligi, mumkin bo‘lgan narx:
Minimal narx - xarajatlar darajasida belgilanishi mumkin;
O‘rtacha narx - raqobatchilar tovarlari narxlari asosida belgilanadi;
Maksimal narx - agar mahsulot o‘ziga xos xususiyat va fazilatlarga ega bo‘lsa.
5. Asosiy narxlash usullaridan birini tanlang:
"O‘rtacha xarajat va foyda" usuli yordamida narxni hisoblash. Ishlab chiqarish birligining umumiy qiymati aniqlanadi, foyda umumiy qiymatga foiz sifatida qo‘shiladi va mahsulot bahosi olinadi.
Noqonuniy tahlil va maqsadli foyda ta’minoti asosida narxlarni hisoblash. Bunday holda, kompaniya unga kerakli daromadni ta’minlaydigan narxni belgilashga intiladi. Usul Breakven jadvaliga asoslanadi. Grafik daromad miqdori xarajatlar summasiga teng bo‘lgan buzilgan nuqtani aniqlashga imkon beradi.
Mahsulotning qabul qilingan qiymatiga qarab narx. Kompaniya iste’molchilar ongida narx bo‘lmagan usullardan foydalangan holda mahsulot qiymati to‘g‘risida g‘oyani shakllantiradi: sotishdan keyingi xizmat, mijozlarga maxsus kafolatlar va hk taqdim etadi. Talabga yo‘naltirilgan narx. Raqobat narxlari, ya’ni. narxlarni joriy narxlarda belgilash.
6. Barcha hisob-kitoblarni amalga oshirgandan so‘ng, ishlab chiqarilgan mahsulotning yakuniy narxi belgilanadi.