Mavzu: korxona pul fondlarining shakllanishi va taqsimlanishi kirish Asosiy qism

Korxonalarda pul fondlari taqsimotining asosiy yo’nalishlari

Korxonalar moliyasi - korxonalarning taqsimlovchi xarakterga ega bo'lgan, ifodalashning pul shakliga ega bo'lgan va ishlab chiqarish faoliyatini ta'minlash maqsadida xo'jalik yurituvchi sub'ektlar ixtiyorida shakllangan daromadlar, tushumlar, jamg'armalarda moddiylashgan xo'jalik munosabatlari majmui.

3-rasm. Korxona moliyasida moliyaviy munosabatlar va pul fondlarining tutgan o’rni
Korxonalarning moliyaviy munosabatlari darajasida - mamlakat sanoat-xo'jalik majmuasining ushbu quyi darajasida milliy daromad yaratiladi, keyinchalik u moliya tizimining boshqa bo'g'inlariga taqsimlanadi. Binobarin, butun davlatning iqtisodiy qudrati ko'p jihatdan korxonalar moliyasi faoliyati samaradorligiga bog'liq.
Moliyaviy resurslar takror ishlab chiqarish jarayonining ikkinchi bosqichida – taqsimlash bosqichida vujudga keladi va faoliyat yuritadi. Shu bilan birga, ularni shakllantirishning boshlang'ich sohasi - bu SOP (Yalpi ijtimoiy mahsulot) qiymatini birlamchi taqsimlash jarayonlari, bunda qiymat uning tarkibiy elementlariga bo'linadi va shunga mos ravishda korxonaning o'zi uchun ham, daromadning turli shakllari shakllanadi. boshqa xo'jalik yurituvchi sub'ektlar va davlat uchun. Gap shundaki, mahsulotlarni sotish va daromadlarni shakllantirish uchun, amortizatsiya ajratmalari, xodimlarning ish haqi uchun ajratmalar, korxona foydasi, davlat ijtimoiy ehtiyojlari uchun ajratmalar, sug'urta to'lovlari amalga oshiriladi, bank ishi... Boshqa barcha munosabatlar qayta taqsimlash xususiyatiga ega, chunki ular yuqorida nomlari keltirilgan daromadlarni taqsimlashga ta'sir qiladi. Bu foydadan davlatga ajratmalar, daromad solig'i shaxslar, foydani korxonada taqsimlash va boshqalar. Sxematik ravishda korxona moliyasining milliy moliya tizimida joylashishini rasm bilan ifodalash mumkin.
Korxonalar, muassasalar, tashkilotlarning moliyasi ishlab chiqarish va jamiyatning tovarlar, xizmatlar va boshqalarga bo'lgan ehtiyojlarini qondirish maqsadlariga xizmat qiladi. Uy xo'jaliklari shaxsiy iste'mol uchun shakllantirish va saqlash uchun moliyaviy resurslarni to'playdi va taqsimlaydi.
Moliyaning mohiyati ikki funktsiyada namoyon bo'ladi: taqsimlash va nazorat qilish. Bu umumiy qabul qilingan yondashuv. Funktsiyalar bir-biri bilan chambarchas bog'liq. Taqsimlash funktsiyasi moliyaning takror ishlab chiqarish jarayonini mablag'lar (moliyaviy resurslar) manbalarini ta'minlaydigan va shu bilan uning barcha bosqichlarini: ishlab chiqarish, taqsimlash bilan bog'laydigan taqsimlash munosabatlariga (korxonada yaratilgan qiymatni taqsimlash bo'yicha) asoslanishi bilan bog'liq. , ayirboshlash, iste'mol qilish. Bu sizga ushbu jarayonning barcha bosqichlariga faol ta'sir o'tkazish imkonini beradi. Bu funksiya yordamida ustav kapitalini shakllantirish, asosiy va aylanma fondlarni joylashtirish, tushumlarni taqsimlash, ishlab chiqarish faoliyatini qayta moliyalashtirish, kontragentlar bilan hisob-kitob qilish, davlat resurslarini shakllantirish ham amalga oshiriladi.
Boshqarish funksiyasi taqsimlash funktsiyasidan kelib chiqadi. Bu umumiy qiymatning pul ifodasi orqali mumkin bo'ladi. Ushbu funktsiya tizim yordamida amalga oshiriladi moliyaviy ko'rsatkichlar to'g'ridan-to'g'ri miqdoriy (moliyaviy oqimlarni kuzatish orqali) yoki bilvosita (nisbiy ko'rsatkichlar yordamida) xo'jalik yurituvchi sub'ektning resurslarni taqsimlash nisbatlarini va faoliyati natijalarini baholashga imkon beradi, bu esa, pirovardida, yuzaga keladigan og'ishlarni o'z vaqtida sezish va yuzaga kelishi mumkin bo'lgan nomutanosibliklarni tuzatish imkonini beradi.
Korxonalarning moliyaviy munosabatlari darajasida - mamlakat sanoat-xo'jalik majmuasining ushbu quyi darajasida milliy daromad yaratiladi, keyinchalik u moliya tizimining boshqa bo'g'inlariga taqsimlanadi. Binobarin, butun davlatning iqtisodiy qudrati ko'p jihatdan korxonalar moliyasi faoliyati samaradorligiga bog'liq.
Korxonaning muvaffaqiyatli ishlashini davlat belgilaydiganligi sababli, hozirgi vaqtda foyda va rentabellik muammolari juda dolzarbdir. Ushbu tadqiqotning asosiy maqsadi daromadni oshirish usullarini ishlab chiqishdir.
Foyda taqsimotini optimallashtirish, ya'ni. korxonada olib borilayotgan foyda taqsimotining moliyaviy siyosati aylanmaning o'sishini, o'sishini ta'minlashi kerak aktsiyadorlik kapitali, optimal kapital tuzilishiga erishish.
Ishda ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalarni hal qilish kerak:

Foydaning mohiyati va uning turlarini, foydaning iqtisodiyotdagi rolini o‘rganish;

Korxonaning ishlab chiqarish-xo'jalik faoliyatining barcha natijalarini hisobga oladigan foyda deyiladi.
Korxona ushbu foydani o'z xohishiga ko'ra tasarruf qilishi mumkin: ishlab chiqarishni rivojlantirish uchun, ijtimoiy rivojlanish, xodimlarni rag'batlantirish va dividendlarni taqsimlash. Qolgani yig'ilib qolgan oylik maoshlari, korxona ixtiyorida qolgan, kompaniyaning o'z kapitalini ko'paytirishga yo'naltirilgan va quyidagilarga qayta taqsimlanishi mumkin:
zaxira fondi- kutilmagan yo'qotishlar, yo'qotishlar fondi;

jamg'arma fondi- ishlab chiqarish fondlarini shakllantirish

Rivojlanish,

Iste'mol fondi- xodimlarni mukofotlash, ta'minlash uchun mablag'lar

Moddiy yordam,

ijtimoiy fond rivojlanish- turli bayram tadbirlari uchun.

Korxona moliyasining mazmunini, birinchi navbatda, YaIMni taqsimlash va qayta taqsimlash jarayonida daromadlar va pul fondlarining butun majmuasini shakllantirish va ulardan foydalanishni hisobga olgan holda tushunish mumkin. Qayta ishlab chiqarish jarayonida iqtisodiy munosabatlar sub'ektlarining barcha daromadlari birlamchi daromadlar qayta taqsimlangandan so'ng olingan birlamchi va ikkilamchi bo'linadi. Daromad olinadi:
tashkilotlar uchun - ularning ixtiyorida qolgan foyda va amortizatsiya ajratmalari (sof pul oqimi) shaklida;
xodimlar - soliqlar va majburiy to'lovlar to'langanidan keyin qolgan ish haqi shaklida;
shtatlar - korxonalarning byudjetga va byudjetdan tashqari jamg'armalarga qayta taqsimlangan daromadlari shaklida;
uy xo'jaliklari - sof ish haqi, sof foydadan aksiyadorlar va ishtirokchilarga to'lanadigan to'lovlar, "davlat xodimlariga ish haqi", byudjetdan tashqari ijtimoiy jamg'armalardan to'lovlar shaklida.
Korxona moliyasining funktsiyalari mikroiqtisodiy darajada amalga oshirildi. Ular korxonalarning kapital va pul fondlarini iqtisodiy jihatdan yakkalanib qolgan sharoitda shakllantirish va ulardan foydalanish hamda qaytariladigan ekvivalent asosda xususiy imtiyozlarni qondirish bilan bevosita bog‘liqdir.
tashkilotning pul oqimlarini tartibga solish;
kapital, pul daromadlari va fondlarini shakllantirish;
kapital, pul daromadlari va mablag'laridan foydalanish.
Oxirgi ikkita funktsiya davlat moliyasi funktsiyalari bilan o'xshashlik bilan tuzilgan, ammo bu erda "pul mablag'lari" tushunchasi tashkilotlarga nisbatan konkretlashtiriladi va kengaytiriladi. Zamonaviy sharoitda tashkilotning barcha mablag'lari "aktsiyadorlik" xususiyatiga ega emas. Tashkilotning pul oqimlarini tartibga solish funktsiyasi faqat ushbu toifaga xos bo'lgan va tegishli pul oqimlari vositachiligida amalga oshiriladigan moliyaviy resurslarni shakllantirish va ulardan foydalanish jarayoni bilan bog'liq bo'lgan moliyasining davlat maqsadining o'ziga xos xususiyatlarini aks ettiradi. Boshqacha qilib aytganda, moliyaviy resurslarni shakllantirish va ulardan foydalanish ko'p jihatdan pul oqimlarini tartibga solish shartlari bilan oldindan belgilanadi.
Moliyaviy munosabatlar yalpi milliy mahsulotni yaratish,taqsimlash va undan foydalanish jarayonida turli xo‘jalik yurituvchi subyektlar va davlatning pul mablag‘lari fondini tashkil etishi bilan bog‘liq ravishda vujudga keladi. Pul fondlari hosil bo‘lish manbalari va amal qilish xususiyati, maqsadlari va foydalanish usullariga qarab moliyaviy munosabatlar turli shakllarda namoyon bo‘ladi. Jumladan, moliyaning taqsimlash funksiyasi orqali moddiy ishlab chiqarish sohalarida yaratilgan yalpi milliy mahsulotni, ayniqsa, uning milliy daromadni tashkil qiluvchi qismini davlat va mulkchilikning turli shakllariga asoslangan korxonalar, iqtisodiyot tarmoqlari, moddiy ishlab chiqarish sohalari, mamlakat hududlari o‘rtasida taqsimlash va qayta taqsimlashda namoyon bo‘ladi. Bundan milliy daromadning bir qismi korxona va aholi daromadlaridan turli xil soliqlar olish, renta va bojxona to‘lovlari, aksiz yig‘imlari kabilar orqali davlat qo‘lida to‘planadi. O‘z qo‘lida to‘plangan milliy daromadning katta qismini davlat moliya vositasida aholining ijtimoiy-madaniy, ma’rifiy va boshqa ehtiyojlariga, milliy mudofaaga, atrof-muhitni muhofaza qilishkabi ishlarga sarflaydi.
Xulosa.
Xulosa qilib aytganda, tovar ayirboshlash, ishlab chiqarish va pulning kelib chiqishi hamda tovar-pul muomalasining rivojlanishi bozor va bozor iqtisodiyotining kelib chiqishiga sabab bo’ldi va bozorning rivojlanishiga shart-sharoit yaratib berdi. Tovarlar sotuvi natijasida olingan pul tushumlarining taqsimlanishi natijasida korxonalarda turli xo’jalik subyektlari bilan o’zaro moliyaviy munosabatlar yuzaga keladi. Bunday moliyaviy munosabatlar yaratilgan tovarlarning qiymati nuqtai nazaridan o’zaro unda ishtirok etuvchilar o’rtasidagi taqsimot munosabatlari yuzasidan sodir bo’ladi. Xususan iqtisodiy nazariyada tovar bilan mahsulotning asosiy farqli jihatlari sotish uchun mo’lljallangan mahsulotlargina tovar harakterini olishi va bundan tovarlar ijtimoiy harakter kasb etishini ta’kidlab utiladi. Tovarlar sotuvi natijasida olingan pul tushumlarining taqsimlanishi natijasida korxonalarda turli xo’jalik subyektlari bilan o’zaro moliyaviy munosabatlar yuzaga keladi. Bunday moliyaviy munosabatlar yaratilgan tovarlarning qiymati nuqtai nazaridan o’zaro unda ishtirok etuvchilar o’rtasidagi taqsimot munosabatlari yuzasidan sodir bo’ladi. Hususan iqtisodiy nazariyada tovar bilan mahsulotning asosiy farqli jihatlari sotish uchun mo’lljallangan mahsulotlargina tovar harakterini olishi va bundan tovarlar ijtimoiy harakter kasb etishini ta’kidlab utiladi. Shuning uchun ham har qanday ishlab chiqarilgan tovarlar, ularni sotib oluvchilar, mahsulot yetkazib beruvchilar, turli xil xizmat ko’rsatuvchilar va davlat budjeti o’rtasida qiymat taqsimot munosabatlari amalga oshiriladi.
Har qanday pul munosabatlari ham moliyaviy munosabatlar hisoblanavermaydi. Masalan, bank kreditlarini olish va ularni qaytarish jarayoni, kreditorlik qarzlarni qaytarish jarayonidagi munosabatlarni moliyaviy munosabatlarga kirita olmaymiz. Moliyaviy munosabatlarning yagona o’ziga hos belgilari, ularning yaratilgan qiymatni taqsimlash xususiyati bilan belgilanadi. Pul muomaladan chiqarilganda boylik to’plash vazifasini bajaradi. Natural xo’jalik sharoitida boylik to’plash, jamg’arish mahsulot jamg’arish shaklida amalga oshirilgan bo’lsa, tovar xo’jaligining rivojlanishi bilan pul jamg’arish ko‟rinishida amal qiladi.
Pul alohida tovar bo‟lib, boshqa barcha tovarlarning qiymatini ifodalaydigan uumiy ekvivalent sifatida xizmat qiladi. Bu tovar ham iste’mol qiymatga va qiymatga egadir.
Korxonalar moliyasining mavjudligi bozor munosabatlarining mavjudligi va qiymat qonunining amal qilishi bilan belgilanadi.
Ishlab chiqarilgan tovarlar va ko’rsatilgan xizmatlarning realizatsyasi tovar qiymatining puldagi ifodasi hisoblanuvchi narxlar bo’yicha pulga sotish va sotib olish yo’li bilan amalga oshiriladi. Ammo pulning o’zigina moliyaviy munosabatlarni yoki moliyani anglatmaydi. Pul boshqa tovarlarni qiymatini o’zida aks ettiruvchi maxsus tovargina hisoblanadi va uning muomalasi sodir bo’ladi. Moliya iqtisodiy munosabatlar hisoblanib pul aylanishi vositasida amalga oshiriladi. Bu moliyaning pul munosabatlaridan iborat xususiyatli belgisi hisoblanadi.