Мавзу: Ориентирлаш

МАВЗУ:Геодезияда қўлланадиган координата тизимлари, геодезик ориентирлаш
Координаталар тўғрисида тушунча.
Geodezik oriyentirlash tushunchasi.
Joyda chiziqlar yo‘nalishini aniqlash.
Режа :
Координаталар турлари:
Бирор нуқтани, бошланғич деб қабул қилинган нуқтага нисбатан жойлашган ўрнини ифодаловчи миқдорлар шу нуқтани координатаси дейилади.
географик координата
тўғри бурчакли координата
қутбий координата системасидан фойдаланилади
Меридиан ва паралеллар
РР1-Ернинг айланиш ўқи
Географик меридиан
Гринивич меридиан
Географик паралеллар
Экватор
Меридиан ва паралеллар
-Географик кенглик
-Географик узоқлик

Biror bir joyning planini chizish uchun, joyda olinayotgan ochiq yoki yopiq poligon (ko`p burchak) tomonlarining gorizont tomonlariga nisbatan yo`nalishini aniqlash kerak bo`ladi, shuning uchun ham chiziqlarni oriyentirlashni bilish zarur. Har qanday chiziqning yo’nalishi, shu chiziq bilan boshlang’ich yo’nalish deb qabul qilingan chiziq orasida hosil bo’lgan burchak yordamida aniqlanadi. Bu burchak oriyentirlash burchagi deb ataladi.

Masalan: OX – boshlang’ich yo’nalish OC chizig’ining OX ga nisbatan yo’nalishi α oriyentirlash burchagi yordamida aniqlanadi.

Chiziq yo`nalishining asosiy (boshlang`ich) yo`nalishga nisbatan aniqlanishiga chiziqni oriyentirlash deyiladi. Har qanday chiziqning yo’nalishi bu berilgan chiziq bilan boshlang’ich yo’nalish deb qabul qilingan chiziq orasida hosil bo’lgan burchak yordamida aniqlanadi. Bu burchak oriyentirlash burchagi deyiladi. Chiziqlar yo`nalishi azimut, direksion burchak va rumb deb yuritiladigan burchaklar bilan aniqlanadi: Azimut. O’q meridianning shimoliy yo`nalishidan soat strel`kasi yo`nalishi bo`yicha o`lchanadigan burchakka – azimut deyiladi va u “A” harfi bilan belgilanadi. Joyda biror chiziq yo’nalishini aniqlashda boshlang’ich yo’nalish qilib geografik meridian qabul qilinsa, ular orasidagi oriyentirlash burchagiga haqiqiy azimut, magnit meridiani qabul qilinsa – magnit azimut deyiladi.