Mavzu: pozitsiyali sanoq sistemalarida surxondaryo algoritmi
Download 1.75 Mb. Pdf ko'rish
|
Pozitsiyali sanoq sistemalarida Surxondaryo algoritmi
16
+E 16 =1B 16 A=10, B=11, C=12, D=13, E=14, F=15 D E 1 B D+E=27=1·16+B 0+1=1=0·16+1 Javob: 1B D 16 +E 16 =1B 16 A=10, B=11, C=12, D=13, E=14, F=15 1) 0 1 16 0 16 2) 13 14 1 B 27-16·1=11=B 1-16·0=1 Javob: 1B Yoki Javob: 1B Misollar: 1011011 2 +11101 2 =1111000 2 1-ish: 0 1 2 0 2 2-ish: 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 0 0 3022,32 4 +2320,31 4 =12003,23 4 1) 0 1 4 0 4 2) 3 0 2 2 , 3 2 2 3 2 0 , 3 1 1 2 0 0 3 , 2 3 Ikkinchi ishni o’ng tomonga biroz o’zgartirilishiga sabab, chap qo’l ko’rsatkich barmoq bilan 1- ishdagi sonlarni tanlashga qulay bo’lishi uchundir. 6 53406,6 7 +346,63 7 =54056,53 7 1) 0 1 7 0 7 2) 5 3 4 0 6 ,6 0 3 4 6 ,6 3 5 4 0 5 6 ,5 3 735246 8 +66557 8 =1024025 8 1) 0 1 8 0 8 2) 7 3 5 2 4 6 6 6 5 5 7 1 0 2 4 0 2 5 3AA0C 13 +ABCA9 13 =1199B8 13 1) 0 1 A=10, B=11, C=12 13 0 13 2) 3 10 10 0 13 10 11 12 10 9 1 1 9 9 B 8 2DA1DA 16 +E0AD7A 16 =10E4F54 16 1) 0 1 A=10, B=11, C=12 16 0 16 D=13, E=14, F=15 2) 2 13 10 1 13 10 14 0 10 13 7 10 1 0 E 4 F 5 4 Agar qo’shiluvchi sonlar turli asosli sanoq sistemasida berilgan bo’lsa, u holda masala mazmuniga qarab sonlarni bir xil asosli sanoq sistemasiga o’tkazgach, amallar bajariladi. Uchta yoki to’rtta yoki n ta sonni qo’shish ham yuqoridagi usul kabi bajariladi. Misollar: 21AA7 11 +1963 11 +2016 11 =25975 11 1) . 0 1 2 11 0 11 22 2) . 2 1 10 10 7 1 9 6 3 2 0 1 6 2 5 9 7 5 9BB2 12 +1950 12 +2016 12 +AB8 12 +47 12 =1289B 12 1) . 0 1 2 3 4 12 0 12 24 36 48 2) . 9 11 11 2 1 9 5 0 2 0 1 6 10 11 8 4 7 1 2 8 9 B Mavzuga oid mashqlar M-1 2 lik sanoq sistemasida hisoblang 100101101+10011111. M-2 3 lik sanoq sistemasida hisoblang 10001101+11001+2102+111+111000111. M-3 5 lik sanoq sistemasida hisoblang 33333+22222+4444444. M-4 9 lik sanoq sistemasida hisoblang 77866644+45678123. M-5 15 lik sanoq sistemasida hisoblang EDA9B+DEDA9. 7 Pozitsiyali sanoq sistemalarida ayirish amali Bir xil asosli pozitsiyali sanoq sistemalarida ayirish amalini 2 ta ishga ajratgan holda bajarib topiladi. Barcha amallar o’nlik sanoq sistemasida bajariladi. Misol: p asosli n ta musbat haqiqiy sonlar berilgan bo’lsin. Bunda birinchi son ya’ni kamayuvchi boshqa ayriluvchi sonlar yig’indisi modulidan kichik bo’lmasligi shart. 1-ish: deb yozib olinadi. Kamayuvchi son bilan birgalikda ayriluvchi sonlar soni aniqlab olinadi va p asos sonni 0 dan boshlab o’sish tartibida butun sonlarni ketma-ket orasida ma’lum bo’sh joy qoldirib, (n-1) gacha ko'paytirib chiqiladi. Umumiy quyidagi ko’rinish hosil bo’ladi. 1-ish: 0 … (n-1) p 0 … p(n-1) 2-ish: deb yozib olamiz va kamayuvchi va ayriluvchi sonlar raqamlarini martabalariga (xonalariga, razryadlariga) mos ustun shaklida yoziladi. O’ngdan chapga qarab martabalariga mos raqamlar o’nlik sanoq sistemasida ayriladi. Ayirish natijasi musbat raqam bo’lsa, shu raqamni mos martaba tagiga yoziladi, aks holda, manfiy natija chiqishiga qaramasdan ayirish bajariladi. Shundan so’ng manfiy chiqqan sonning moduli natijasiga teng bo’lgan son agar topilmasa yaqin bo’lgan katta son yuqoridagi 1-ishdan tanlanadi, ya’ni: 0 … p(n-1) lardan biri tanlanadi va manfiy songa qo’shiladi. Natijasi mos martaba tagiga yoziladi. Tanlangan son tepasidagi son (dildagi son) keyingi martaba raqami ustiga manfiy holatda yoziladi va qo’shiladi hamda ayirish amali yana davom etadi. Isbot: 11 16 -E 16 ifodani hisoblashni ananaviy usul bilan Surxondaryo algoritmik usulda bajarib, natijasi to'g'ri yechimga olib kelishini ko'rsatamiz. Ananaviy usulda Surxondaryo algoritmik usulda 11 16 -E 16 =3 A=10, B=11, C=12, D=13, E=14, F=15 0 16 1 1 E 0 3 1+16-E=3 1-1=0 Javob: 3 11 16 -E 16 =3 A=10, B=11, C=12, D=13, E=14, F=15 1) 0 1 16 0 16 -1 2) 1 1 14 0 3 1-14+16=3 -1+1=0 Yoki Javob: 3 8 Misollar: 10110110 2 –11101 2 =111110 2 1-ish: 0 1 2 0 2 -1 -1 -1 -1 2-ish: 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 33022,02 4 –323,1 4 –323 4 -333,32 4 =30110 4 1) 0 1 2 3 4 0 4 8 12 -3 -2 -2 -1 2) 3 3 0 2 2 , 0 2 3 2 3 , 1 0 3 2 3 , 0 0 3 3 3 , 3 2 3 0 1 1 0 , 0 0 Ikkinchi ishni o’ng tomonga biroz o’zgartirilishiga sabab, chap qo’l ko’rsatkich barmoq bilan 1-ishdagi sonlarni tanlashga qulay bo’lishi uchundir. 300025 7 – 24663 7 =242032 7 1) 0 1 7 0 7 -1 -1 -1 -1 2) 3 0 0 0 2 5 2 4 6 6 3 2 4 2 0 3 2 103142 8 –66557 8 =14363 8 1) 0 1 8 0 8 -1 -1 -1 -1 -1 2) 1 0 3 1 4 2 6 6 5 5 7 1 4 3 6 3 D00000 14 –DA 14 –DA1 14 –CDD9 14 – –DB 14 –DD5 14 =CCCD16 14 1) 0 1 2 3 4 5 A=10, B=11, C=12, D=13 14 0 14 28 42 56 70 -1 -2 -4 -4 -3 2) 13 0 0 0 0 0 0 0 13 10 0 13 10 1 12 13 13 9 0 0 13 11 0 13 13 5 C C C D 1 6 2DA1DA 16 –E0AD7A 16 +10E4F54 16 + +EFF23 16 –DEB 16 =6A34EC 16 1) 0 1 2 A=10, B=11, C=12 16 0 16 32 D=13, E=14, F=15 -1 2 1 -1 -1 2) 0 2 13 10 1 13 10 0 14 0 10 13 7 10 1 0 14 4 15 5 4 0 0 14 15 15 2 3 0 0 0 0 13 14 11 6 A 3 4 E C 9 2 12 -1950 12 –2016 12 –AB8 12 +47 12 +289B 12 +345 12 –8 12 +1987 12 =18A 12 1) . 0 1 2 3 4 12 0 12 24 36 48 2) . 0 0 0 2 1 9 5 0 2 0 1 6 0 10 11 8 0 0 4 7 2 8 9 11 0 3 4 5 0 0 0 8 1 9 8 7 0 1 8 A Ham qo'shish amali ham ayirish amali bir vaqtda bajarilganda qaysi ishorali sonlar ko'p bo'lsa, ko’p bo’lgan sonlar sonidan bitta kam bo'lgunicha 1-ishga yoziladi. Bir xil asosli aralash qo’shish yoki ayirish ishorali sonlarni hisoblashda, musbat sonlar yig’indisi manfiy sonlar yig’indisi modulidan katta bo’lishi shart, aks holda aksi bajariladi. Agar ayirish amalida qatnashgan sonlar turli asosli sanoq sistemasida berilgan bo’lsa, u holda masala mazmuniga qarab bir-xil asosli sanoq sistemasiga o’tkazib amallar bajariladi. Download 1.75 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling