Mavzu: pozitsiyali sanoq sistemalarida surxondaryo algoritmi

Mavzuga oid mashqlar: 
M-1 2 lik sanoq sistemasida: 100101101–10011111 ayirmani hisoblang. 
M-2 3 lik sanoq sistemasida hisoblang: 10001101-11001111+111000111. 
M-3 5 lik sanoq sistemasida hisoblang: 33333333+22222-4444444.
M-4 9 lik sanoq sistemasida hisoblang: 77866644–45678123.
M-5 16 lik sanoq sistemasida hisoblang: EDA9B–DEDA9+DEF–123. 
O'nlik sanoq sistemasidagi 10 dan 19 gacha sonlarni oson ko'paytirib topish 
3 ta ishga ajratib topiladigan misolning 1-2-ishdagi 11 lik sanoq sistemasidan tortib 20 lik sanoq 
sistemasigacha bo’lgan harf raqamlarning o’nlikdagi qiymatini ya’ni: 10 dan 19 gacha bo’lgan 
sonlarni o’zaro 2 ta amal bilan ko’paytirib topiladi. Bu esa oldingi ananaviy usulga nisbatan vaqtni 
tejagan holda hisoblab topish demakdir. 10 dan 19 gacha bo'lgan sonlarni 2 ta amal bilan 
ko’paytirib topishning 3 ta usuli mavjud.
1-usul: 10 dan 19 gacha bo’lgan sonlarning ixtiyoriy ikkitasini yozamiz. Bu ikki sonning birlar 
xonasidagi raqamlarni ko’paytiramiz. Ikkinchi sonni birinchi sonning birlar xonasidagi raqamga 
qo’shamiz, agar dildagi son hosil bo’lgan bo’lsa, uni ham qo’shamiz va natijani to’g’ridan-to’g’ri 
yozib qo’yamiz. Javob tayyor.

---

10 
2-usul: 10 dan 19 gacha bo’lgan sonlarning ixtiyoriy ikkitasini yozamiz. Bu ikki sonning birlar 
xonasidagi raqamlarni ko’paytiramiz. Bu ikki sonning birlar xonasidagi raqamlarni qo'shamiz 
(dildagi sonni ham) qo'shib va yana shunchaki o'nni qo'shamiz va natijani to’g’ridan-to’g’ri yozib 
qo’yamiz. Javob tayyor.
3-usul: O’nlik sanoq sistemasidagi ikki xonali sonlarni qulay ko’paytirish usuli sxemasi: 
UMUMIY KO'RINISH 
5-amal, 2 -3 - 4-amal, 1-amal 
Bu usulning bajarilish algoritmini tushuntiramiz. 
Avval daftaringizga birinchi va ikkinchi sonlarni, tagma-tag qilib yozib olasiz va o’ngdan chapga 
qarab martabalariga mos ketma-ketlikda ko’paytirasiz.