Mavzu: Pushti Kishmish, Kishmish Vir. Reja: I kirish II asosiy qism

Asosiy qism
2.1. Pushti Kishmish, Kishmish Vir.
Pushti kishmish, Qizil kishmish, Pushti Yerevani, Vardagubi kishmish, Karshir kishmishi — oʻrtapishar xoʻraki uzum navi. Gʻarbiy Osiyoda yaratilgan. Oʻzbekistonga Armanistondan keltirilgan. Sharkay ekologik-geografik navlar guruhiga kiradi. Tupi kuchli oʻsadi. Bargi oʻrtacha kattalikda yoki yirik, yumaloq, 3—5 boʻlmali, och yashil tusda, silliq. Guli ikki jinsli. Uzum boshi yirik, vazni 230—250 g, ayrimlari 1,0—1,5 kgkeladi, bandi qattiq, shakli silindrsimon (boʻyi 25, eni 15 sm), oʻrtachazich. Gʻujumi mayda (13x8 mm), yumaloq-oval, rangi pushti, baʼzan, toʻla pishganda qizil. Etdor, sershira, poʻsti yupqa. Tarkibida 24—27% qand, 5,2—6,4 g/l kombinata bor. Faol haro-rat yigʻindisi 3300° da 135—140 kunda pishadi. Hosildorligi 100—150 s/ga. Novdasi yaxshi yetiladi. Oidiumdan kam zararlanadi, sovuqqa chidami past. Asosan, yangiligida yeyiladi va mayiz qili-nadi. 1959-yildan Oʻzbekistonning barcha viloyatlari uchun rayonlashtirilgan.
Kishmish — g’ujumi urug’siz uzum navlari guruhi. Bu guruhga Bedona, oq kishmish, qora kishmish, pushti kishmish, VIR kishmishi va Xishrov kishmishi, Zarafshon kishmishi, Turkmaniston qizil kishmishi, marmar kishmish, So’g’diyona kishmishi, Vatkani kishmishi, Tag’ob kishmishi, Astraxon kishmishi (dumaloq kishmish), qora Korinka va boshqalar kiradi. Ekologik-geografik jiqatdan Sharqiy guruh navlariga mansub. Kishmish ko’proq O’rta Osiyo, AQSh, Frantsiya, Armaniston, Ozarbayjon, Rossiyaning Janubiy mintaqalarida o’stiriladi. Kishmishdan 24— 30% mayiz to’shadi, markali vinolar tayyorlanadi. Shu uzumlar mayizi ham ba’zan Kishmish deyiladi.

Yetishtirishning kelib chiqishi va tarixi

"Kishmish" so'zi Fors tilidan olingan. To'g'ridan-to'g'ri tarjimasi "quritilgan uzum". Varetaning vatani Markaziy Osiyo bo'lib, Kishmish haqida birinchi eslatma XIII asrdagi qadimgi o'zbek ertaklarida uchraydi.
Kishmishda, uzumning boshqa turlaridan farqli o'laroq, urug'lar juda kichik yoki umuman yo'q. Bunday uzum o'zlarining tashqi ko'rinishini tabiiy mutatsiyaga majbur qiladi. Tabiiy "selektsiya" natijalarini payqagan vinochilar tajribalarini davom ettirdilar. Natijada, Kishmishning ko'plab navlari va navlari - oq, pushti, quyuq ranglarga ega bo'ldi.