Mavzu: Talab va taklif elastikligi körsatkichlarining bozor holati tahlilidagi örni. Reja: Kirish

2.4-rasm. Talab va taklifning eksperimental yo`l bilan chizilgan grafigi

Talab va taklif tenglamalari quyidagicha yoziladi:

Talab: Q^D  b₀ b₁ P (5)

Taklif: Q^S  a₀  a₁ P (6)

Asosiy muammo berilgan tenglamalardagi o`zgarmas a<sub>0</sub>,a<sub>1</sub>,b<sub>0</sub>,b<sub>1</sub> qiymatlarini aniqlashdan iborat. Bu o`zgarmas qiymatlarni tanlash ikki bosqichda amalga oshiriladi.

Birinchi bosqich. Talab va taklifning narx bo`yicha elastikligini

16. 
    Q Q eslaymiz: E   , bu yerda - narxning bir birlik o`zgarishiga
    
17. 
    P P
    

to`g`ri keladigan talab yoki taklifning miqdoriy o`zgarishi. Chiziqli

Q bog`lanishlarda nisbat o`zgarmas miqdor bo`ladi. (5) va (6)

P

Q

tenglamalardan ko`rinib turibdiki, taklif uchun bu nisbat  a₁, talab

P

Q Q uchun esa  b₁. Endi bu qiymatlarni, ya′ni ni elastiklik

P P

formulasiga qo`yamiz:

Taklif: EPS  a1 QPee  (7) Talab: EPD  b1 QPee  (8)

Bu yerda P_e va Q_e lar muvozanat narx va muvozanat tovar miqdori bo`lib, ular berilgan. Biz E<sub>S</sub>,E<sub>D</sub>,P<sub>e</sub>,Q<sub>e</sub> ko`rsatkichlarning qiymatlariga ega bo`lganimiz uchun, ularni (7) va (8) tenglamalarga qo`yishimiz mumkin.

Demak, biz shu yo`l bilan a<sub>1</sub> va b<sub>1</sub> larning qiymatlarini hisoblaymiz. Ikkinchi bosqich. Endi a<sub>1</sub> va b<sub>1</sub> larning qiymatlarini va P<sub>e</sub> va Q<sub>e</sub> larni (5) va (6) tenglamalarga qo`yib a₀ va b₀ larning qiymatini topamiz:

a0  Qe  a1  Pe ; b0  Qe  b1  Pe.

Misol. Apelsinning narx bo`yicha talab va taklif elastikligi koeffitsientlari E<sub>P</sub><sup>D</sup> va E<sub>P</sub><sup>S</sup> berilgan. Apelsinning bozordagi ko`rsatkichlari quyidagicha:

Q_e  7500 kg/yil, P_e  6000 so`m/kg, E_P^S 1,6; E_P^D  0,8

Birinchi bosqich. Berilganlarni (7) tenglamaga qo`yib a₁ ni topamiz.

1,6  a1  60007500, bundan a1  2.