Mavzu: Turistlar xavfsizligini ta’minlashning xususiyatlari. Reja

4. Sayohat davomida turistlarning hayotiga ta’sir etuvchi omillar
Atrof-muhit ta ’siri
Atmosfera bosimining tushishi, yog‘ingarchilik, havo namligi, havo harora-
tining yuqoriligi yoki pastligi atrof-muhit ta ’siri omillari hisoblanadi.
Tumi tashkil qilishda qulay faslni tanlash, turistik tadbirlarni amalga oshirish

uchun qulay kunlami, turistik yo‘nalish uchun trassani maqsadga muvofiq holda

tanlash, ob-havo va shart-sharoitlarini hisobga olish, yog‘ingarchilikdan bekinish
uchun joy bo‘lishi kerak. Binolarni konditsioner, avtomatik nazorat va signalizat-
siya bilan ta ’minlash, yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xatar va qutqarish chora-
tadbirlari haqida turistlarni vaqti-vaqti bilan ogohlantirish lozim.
Turistga berilgan ta ’rifdan ma’lumki, u boshqa bir joyga yoki mamlakatga
sayohat qiladi. Ayniqsa, eng xatarli omillar turistning boshqa iqlim mintaqasiga,
ya’ni odatdagi yashash sharoitidan farqli o‘laroq boshqa joyga borishidan yuzaga
keladi. Turistik sayohat qisqa bo’lganligi sababli, hamma vaqt ham turistning
organizmi borgan yerdagi ob-havo sharoitlariga o’rgana olmaydi.
Mahalliy vaqtning to‘g‘ri kelmasligi sababli turist yaxshi uxlay olmaydi va
o’zini yomon his qiladi, ekskursiyalarda ma’lumotlarni yaxshi esda olib qola
olmaydi va unga qizil ko‘zlar degan ta’rif ham beriladi. Ob-havosi issiq bo‘lgan
joyga borganda organizmga issiq havo ta’sir qiladi. Masalan, agar Isroilda yozda
ma’lum bir miqdorda suv ichilmasa (kuniga 5 litrgacha), unda organizm suvsiz-
lanadi va og‘ir oqibatlarga olib keladi.
Shuning uchun tu r yaxshilab ishlab chiqilishi va turistning jismoniy holatini
hisobga olishi, turistni ortiqcha zo‘riqtirmaslik va unga joy sharoitlariga mosla-
shish uchun ma’lum bir vaqt (va albatta dam) ham berish kerak.

Jismoniy toliqish, asabiy va ruhiy omillar
Turist 1000 AQSH dollariga yo’llanma sotib olib, sarflagan puliga yarasha
dam olishni xohlaydi. Lekin, kundalik hayotda es-hushi joyida bo’lgan odamlar
kuniga besh marta dengizda cho‘milmaydi, sakramaydi va uncha ko‘p yugurmaydi,
issiqda ko‘p soatli ekskursiyalarga har kuni boravermaydi, ertalabgacha ashula
aytib, raqsga tushmaydi, har xil va o ‘rganilmagan ovqatlar iste’mol qilmaydi.
Ba’zan turizmda organizm zo‘riqadi, masalan, ko‘p ekskursiyalar, toqqa chiqish,
dengiz va uzoq muddatli avtobus ekskursiyalari. Bular jismoniy jihatdan baquvvat
odamlarga mo‘ljallangan, ya’ni qisqa muddatli zo‘riqishlarni ko‘tara oladigan
odamlarga. Qarib qolgan kishilar, yosh bolalar, sog‘lig‘i yomon bo’lgan , surunkali
kasali bor odamlar, shuningdek balanddan qo‘rqadigan va dengiz chayqalishini
ko‘tara olmaydiganlar shifokor bilan maslahatlashishi va ehtimol bu turdagi safar
va turlarga borishdan bosh tortishi kerak bo‘ladi. Ayrim turlarga turistlami qabul
qilishda turistlardan sog‘lomligi haqida ma’lumotnoma talab qilinishi kerak.
Yo‘nalishni tashkil qilishda odamlaming ma’lumot qabul qilish qobiliyatini
hisobga olish kerak, dam olish uchun ularga bo‘sh vaqt berish va mustaqil o ‘zlari
turistik resurslar bilan tanishishlarini ta ’minlash kerak. Ishni, turistlami joyga
yetkazish jadvalini va tadbirlarning ketma -ketligini har bir soniyagacha yaxshilab
rejalashtirish kerak.
Turistlaming bir me’yordagi hayot tarzini ta ’minlash uchun zarur va yetarli
vaqt oraliqlarini obdon hisobga olish kerak (masalan, uyqu, ovqatlanish, gigiyenik,
maishiy va sanitar ehtiyojlar). Ekskursiya ishining to ‘g‘riligini belgilashda turist-
larning intellektual qobiliyatini, turistlar guruhining psixofizik tayyorgarligini,

hamda ulaming an’analarini, urf-odatlarini, dinini hisobga olish ham muhim o‘rin

tutadi.