Mavzu: Xalqaro savdo uning turlari va tartibga solish mexanizmlari. Ilmiy rahbar

2. Xalqaro savdoning yangi va o‘ta yangi nazariyalari. 
XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab xalqaro savdo nazariyalarini ishlab 
chiqish yangi yo‘nalishlarda amalga oshirila boshlandi: 
1. Klassik maktab nazariyalarini rivojlantirishga va kengaytirishga yo‘naltirilgan 
nazariyalar. Bu nazariyalarga misol qilib P. Samuelson va R. Djonslarning «maxsus 
ishlab chiqarish omillari» nazariyasini keltirish mumkin. 
2. Klassik maktab nazariyalarini inkor etmagan holda yangi jihatlarni tahlil qilishga 
yo‘naltirilgan nazariyalar. Bu nazariyalarga misol qilib S. Linderning «kesishuvchan 
talab» nazariyasini keltirish mumkin. 
3. Klassik maktab nazariyalarini inkor etuvchi va xalqaro savdoning yangi 
asoslarini topishga yo‘naltirilgan nazariyalar. Bu nazariyalarga misol qilib «miqyos 
samarasi», «xalqaro savdoning dinamik modeli», «tarmoq ichidagi savdo» 
nazariyalarini keltirish mumkin. 
P. Samuelson va R.Djons o‘zlarining «Maxsus ishlab chiqarish omillari» naza- 

---

8 
riyalarida Xeksher-Olin nazariyasini rivojlantirish va kengaytirishga harakat qilish- 
gan. Xeksher-Olin nazariyasida ishlab chiqarish omillarining faqat ikki xil turi- 
kapital va mehnat inobatga olingan bo‘lsa, «Maxsus ishlab chiqarish omillari»
4
nazariyasida ushbu omillar soni uchtaga yetkazildi, bular kapital, mehnat va yer 
omillaridir. Bundan tashqari, Samuelson-Djons nazariyasida ishlab chiqarish 
omillarini ikki guruhga bo‘lish taklif etiladi: 
1. 
Ishlab 
chiqarishning 
maxsus 
omillari-muayyan 
tarmoqlarda 
keng 
qo‘llaniluvchi va boshqa tarmoqlarda deyarli qo‘llanilmaydigan ishlab chiqarish 
omillari. Misol uchun, kapital sanoat tarmoqlarida keng qo‘llaniladi, qishloq 
xo‘jaligida esa uning ahamiyati yuqori emas.
2.