Mavzu. Xatoliklar nazariyasi

Ishining maqsadi. Oliy ta’lim muassasalarida Algebra va sonlar nazariyasi fani talabalariga Bir nomalumli ko’phadlar moduli mavzusini o’qitish metodikasi .
Ishining ob’yekti. Oliy ta’lim muassasalarida Algebra va sonlar nazariyasi fani o’qitish jarayoni.
Ishining predmeti. Oliy ta’lim muassasalarida Algebra va sonlar nazariyasi fani ko’phad tushunchasi
ANIQ VA TAQRIBIY SONLAR HAQIDA TUSHUNCHA
Xatolikning teskari masalasi.
Asosiy tushunchalar: Masala yechish etaplari, hisoblash usullari, amaliy matematika tarixi, absalyut va nisbiy xato,muhim va ishonchli raqamlar, xatoliklar nazariyasinig asosiy masalasi ( funksiyaning qiymatini hisoblashdagi xatoik)
Asosiy natijalar:
1.Masala echish etaplari: modelь→algoritm→dastur→kompьyuter→natija.
2.Hisoblash usullari:masalani taqribiy echish usullarini yaratadi.
3.Amaliy matematika tarixi:I-davr eramizdan avval 3-4-ming yillar oldin, II-davr Nьyutondan keyin, III-davr 1920 y.dan keyin(murakkab hisoblashlar va kompьyuter ).
4. Xatoliklar: .
5.Funksiya xatoligini hisoblash:


6. Matematik masalalarni echuvchi programmalar:Mathcad, Mapple….

Kundalik hayotimizda va texnikada uchraydigan ko`plab masalalarni yechishda turli sonlar bilan ish kurishga to`g’ri keladi. Bular aniq yoki taqribiy sonlar bo`lishi mumkin. Aniq sonlar biror kattalikning aniq, qiymatini ifodalaydi. Taqribiy sonlar esa biror kattalikning aniq qiymatiga juda yaqin bo`lgan sonni ifodalaydi. Taqribiy sonning aniq songa yaqinlik darajasi hisoblash yoki o`lchash. jarayonida yo`l qo`yilgan xatolik bilan ifodalanadi.

Masalan, ushbularda: «kitobda 738 ta varaq», «auditoriyada 30 ta talaba», «uchburchakda 3 ta qirra», «telefon apparatida 10 ta raqam», 738, 30, 3, 10 aniq sonlar. Bularda esa: «yer bo`lagining perimetri 210 m», «yerning radiusi 6000 km», «Qalamning og’irligi 8 g», 210, 6000, 8 taqribiy sonlar. Bu kattaliklarning taqribiy bo`lishlariga sabab, o`lchov asboblarining takomillashmaganligidir. Mutlaq aniq o`lchaydigan o`lchov asboblari yo`q bo`lib, ulardan foydalanganda ma`lum xatoliklarga yo`l qo`yiladi.