mavzu. Yil va davrlarni aniqlash. ( soat) reja

1. 
Nisanu 30 
2. 
Ayru 29 
3. 
Sivanu 30 
4. 
Duuzu 29 
5. 
Abu 30 
6. 
Ululu 29 
7. 
Tashritu 30 
8. 
Araxsamna 29 
9. 
Kislivu 30 
10. 
Tebetu 29 
11. 
Shaabatu 30 
12. 
Addaru 29
 

---

Oy nomlari bobilliklarning turmush tarzi bilan bog`liq edi. “Nisanu” – harakat 
qilmoq, qadam tashlamoq, “Ayru” – yorqin, yorug`, “Abu” – adovat, “Tashritu” – 
boshlanish, “Tebetu” – loyqa, “Shabatu” – vayronagarchilik (yomg`ir natijasida), 
“Addaru” – bulutli degan ma’nolarni bildirgan. Bobilliklar kalendardagi “baxtli va 
baxtsiz” kun tushunchasiga katta e’tibor bergan. Ularda dastlab besh, so`ngra, yetti 
kunlik haftalar bo`lgan. Yetti kunlik hafta “Hamushtu” deyilgan. 
Bobilliklar yarim kechani kunning boshlanishi deb hisoblaganlar, shuning 
uchun quyosh botgandan so`ng yangi oy ko`rinishi bilan oyning birinchi kuni 
boshlangan. 
Er.avv. 568-yilda Isroil Navuxodonosor tomonidan bosib olingandan so’ng bu 
yurtda Bobil kalendari va yil hisobi kiritilgan. Bobilliklar hukmronligiga qadar esa 
yahudiylarda vaqt hisobining murakkab oy sistemasi keng tarqalgan edi. 
Yahudiylar kalendarida yil 12 oydan va oylarning har biri 29-30 kundan iborat 
edi.Osmonda oy o’rog'inino (hilolning) paydo bo’lishini mamlakat aholisi karnay 
ovozi va olov gulxan yoqish bilan bir-birlariga ma'lum qilganlar. 
Bu lahza yahudiylarda (rosh-xodesh) marosimi deb nomlangan, ya'ni bu 
yangi oyning tug'ilgani deganidir. Bundan tashqari hamma oylarning birinchi kuni, 
ya'ni sanasi va uzun oylarning 30 kuni nomlangan. Dastlab oylar sonlar bilan 
belgilangan, ya'ni ikkinchi, uchinchi, to’rtinchi va xokazo. Faqat birinchi oy 
bahorning boshlanish ramzi bo’lgani uchun aviv deb nomlangan. Aviv boshoqlar 
(bug'doy, arpa, jo`xori boshoqlari)oyi deganidir. Keyinchalik Bobil kalendaridagi 
oy nomlari qabul qilingan va yetti kunlik hafta o’rnatilgan. Haftaning birinchi kuni 
yaqsnanba hisoblangan, sutkalar esa soat oltidan, kechqurundan boshlangan. Oy 
kalendaridagi yil 354 sutkadan iborat edi. Oyning rasmiy hisobi quyosh yili 
hisobiga muvofiq kelmagan.
Natijada bu farqni yo’qotish uchun hokimlar zaruriyatga qarab yilga 
qo’shimcha oy qo’shganlar. Bunga muvofiq eramizning V asridagi oy kalendari 
oy-quyosh kalendari bilan almashtirilgan. Eramizning 499-yilidan faqat kabisa 
yillarida 19 yillik sikl boyicha, ya'ni greklar kalendaridek, qo’shimcha oy qo’shib 
borganlar. Bu oy 29 kundan iborat bo’lib, u 12 oyni takrorlagan va shuning uchun 
ikkinchi adar ( ya'ni, veadar) deyilgan, chunki 12 oy adar deb atalgan. Yildagi o’n 
ikki oy oddiy oylar, kabisa yilidagi 13 oy esa, embolistik oy deb atalgan. 
Yahudiylarda oddiy va embolistikkalendar yili 3 xilda bo’lgan: qisqa yoki yetarli 
bo’lmagan, to’g’ri yoki qat'iy belgilangan, to’liq yoki keragidan ortiqcha. Oddiy 
yillar 353,354, 355 kundan, kabissa yillari esa 383, 384, 385 kundan iborat 
bo’lgan. Yahudiy yil hisobi “dunyoning yaratilishi”dan olib borilgan. Bu 
eramizdan avvalgi 7-oktabr, 3761-yilda qabul qilingan. Hozirgi kunda bu sana 

---

Isroilda “Odamdan boshlangan era” deb ataladi va u rasmiy jixatdan qabul 
qilingan. Mamlakatda Grigorian kalendaridan ham foydalanadilar. Yahudiy 
kalendari oy nomlari quyidagicha: