Maxsus, kasb-hunar ta’limi

Asetaldegid, boshqacha aytganda sirka aldegid, ya’ni etanal — o‘tkir hidli, rangsiz suyuqlik, suvda yaxshi eriydi, qaynash temperaturasi 21°C.
Yuqori konsentratsiyasi o‘tkir hidli, kichik konsentratsi- yasi esa xushbo‘y bo‘ladi; ba’zan uning hidi olma hidini eslatadi (olma tarkibida ozroq miqdorda sirka aldegid bor).
Laboratoriya sharoitida asetaldegid, odatda, etil spirtni kislotali muhitda kaliy bixromat bilan oksidlab olinadi:
K₂Cr₂O₇ + 4H₂SO₄  K₂SO₄ + Cr₂(SO₄)₃ + 4H₂O + 3O;
O CH₃—CH₂OH + O  H₃C—C + H₂O
H
Sanoatda asetaldegid, asosan:

• 
  etil spirt bug‘ini katalizator (mis) ta’sirida oksidlash;
  
• 
  asetilenni katalizator (simob) ishtirokida suv bug‘i bilan gidratlash;
  
• 
  etilenni palladiy tuzlari ishtirokida havo kislorodi bilan oksidlash natijasida olinadi.
  

Bu usullar orasida tobora ko‘p qo‘llanilayotgani etilenni to‘g‘ridan to‘g‘ri oksidlashdir:
[ O ] ^O
2CH₂ = CH₂  2CH₃ — C
H
Bu reaksiya 120°C da va 1000 — 1200 kPa bosimida boradi.

11.4. Ketonlar

Ketonlarning umumiy nomi ularning eng birinchi vakili — asetondan kelib chiqqan bo‘lib, bu nom tarixiy, boshqacha aytganda trivial nom hisoblanadi. Ketonlarni ratsional nomen- klaturaga muvofiq atash uchun karbonil guruhga birikkan radikallar nomiga „keton“ so‘zi qo‘shib aytiladi. Masalan:

CH₃


CH₃


C=O
CH₃


C₂H₅


C=O
CH₃


CH₃
Î CH—C—CH₃

dimetilketon (aseton)
metil-etilketon
metilizopropilketon

Molekulasida har xil radikal bo‘ladigan ketonlar aralash ketonlar deyiladi (metiletilketon, metilizopropilketon va hokazo). Ketonlarning birinchi vakili — asetondagi metil guru- hining vodorod atomlari birin-ketin boshqa metil radikali bilan almashtirilganda ketonlarning gomologik qatori hosil bo‘ladi. Masalan, asetondagi metil guruhining bir vodorod atomi boshqa metil guruhi bilan almashtirilganda gomologik qatorning ikkinchi vakili metil-etilketon (CÍ₃—CΗCÍ₂—CÍ₃), undan
keyin esa uchinchi vakili (CÍ₃—CΗCÍ₂—CÍ₂—CÍ₃) me-
tilpropilketon va hokazo hosil bo‘ladi.
Gomologik qatorning uchinchi vakili uch xil izomer holatida bo‘lishi mumkin, ya’ni:
CÍ₃—CΗCÍ₂—CÍ₂—CÍ₃; CÍ₃—CΗCÍ(CÍ₃)₂;
metilpropilketon metilizopropilketon
CÍ₃—CÍ₂—CΗCÍ₂—CÍ₃
dietilketon