Maxsus pedagogika

S avol va topshiriqlar
1. Aqli zaif o'quvchilami tarbiyalashda oila va mahallaning roli haqida aytib 
bering.
2. Yordamchi maktab o‘quvchilarini oilaga tayyorlashning qanday ahamiyati 
bor?
3. Oilada qiz bola va o‘g‘il bola tarbiyasi haqida so‘zlab bering.

---

MAXSUS ISTILOHLAR LUG‘ЛИ
AgraSya -  yozuvning buzilishi, bunda o‘quvchi harflami bo‘g‘inlarga va 
bo‘g‘inlarni so‘zlarga qo‘shish ko‘nikmasini hosil qila olmaydi; bunda harflar 
va bo‘g‘inlarni tashlab ketish, so‘zlarni buzib yozish hollari kuzatiladi. Tayyor 
matnni ko‘chirib yozishda qiyinchilik sezilmaydi. Agrafiya ko‘pincha nutq 
buzilganida uchraydi va ko‘p hollarda fonematik eshitishning yetarli kam 
gapmasligi bilan bog‘liq bo‘ladi.
Adekvat 
— muayyan vaziyatlarga, hodisalarga mos kelish.
Akalkuliya 
— hisoblash qobiliyatining buzilishi, bu hoi bosh miya so‘l 
yarim sharining old va orqa qismlari yetarli kamol topmasligi yoki kasallanishi 
oqibatida vujudga keladi.
Alaliya 
— eshitish qobiliyati saqlangan va intellektning organik tarzda 
izidan chiqmagan holda bolalar nutqining buzilishi. Alaliya ikki turli bo‘ladi: 
1) motorli, 
bunda nutqni tushunish saqlanadi, ammo uning talaffuz tomoni 
buziladi; 2) senorli, bunda bolalar nutqni tushunmaydilaf va nutqning 
talaffuz tomoni buziladi. Alaliyaga bachadondagi davrda yoki kamol topish — 
nutqni egallaguncha bo‘lgan ilk bosqichlarida miya qobig‘idagi nutq 
qismlarining organik buzilishi sabab boladi. Bola nutqni egallaganidan keyingi 
nutq buzilishining xuddi shu turi afazi deb ataladi.
Aleksiya 
- o‘qish qobiliyatining buzilishi, bu hoi miya qobig‘i nutq 
zonalarining organik kasallanishi oqibatida ro‘y beratdi.
Analizatorlar 
— inson va hayvonlarning nerv mexanizmlari, bular 
yordamida tashqi va ichki muhitdan keladigan ta’sirlar idrok etiladi va analiz 
qilinadi. Sezgi organlarining hammasi — ko‘z, quloq, hid bilish, sezish, 
ta ’mni bilish organlari analizatorlar jumlasiga kiradi. Har bir analizator 
quyidagilardan iborat bo'ladi: 1) periferik qism yoki retseptor, ya’ni ta’sirni 
idrok qiluvchi pribor; 2) qo‘zg‘alishni retseptordan markaziy nerv sistemasiga 
y&kazib beruvchi nerv tolalari; 3) bosh miya yarim shari qobig‘idagi oliy 
markaz.
Anamnez 
— ota-onadan yoki bolani tarbiyalovchilardan bola hayotining 
hamma bosqichlarida, shu jumladan, homiladorlik va tug‘ish davrida, uning 
o ‘sish tarixi haqida vrach-pedagog yoki psixolog oladigan mufassal 
ma’lumotlar. Anamnezni ,to‘plash vaqtida bolaning nasl-nasabi, uning qaysi 
kasalliklarga chalingani haqida, nutq, motorika, o ‘yin var bilish faoliyati 
haqida, o‘qishi, ishi va yurish-turishi to ‘g‘risidagi ma’lumotlar aniqlanadi.