Maxsus pedagogika

Savol va topshiriqlar
1. Yordamchi maktabda mehnat tarbiyasi qanday ahamiyatga ega?
2. Aqli zaif bolalar psixofizik nuqsonlarini tuzatishda mehnat tarbiyasining 
ahamiyati nimalardan iborat?
3. Yordamchi maktabda mehnat tarbiyasining vositalari haqida gapirib bering.
4. Yordamchi maktabda mehnat tarbiyasining zarurligini asoslab bering.
156

---

Yordamchi maktabda estetik tarbiya
Estetik tarbiya yordam chi m aktabda o ‘quvchilar shaxsini to ‘g'ri kamol 
to p tirish g a ko m pleks y en d a sh u v n i t a ’m in layd i, u m illiy, g'oyaviy, 
m eh nat va axloqiy tarbiyani qam rab oladi ham da m ehnatga, atrofdagi 
kishilar turm ush tarziga to ‘g ‘ri m unosabatda nam oyon bo'luvchi faol 
nuqtai nazarga ega b o 'lg an h a r to m on lam a uyg‘u n rivojlangan shaxsni 
tarb iy ala b y e tish tirish g a y o rd am b erad i. M a m la k a tim iz d a am alga 
oshirilayotgan m axsus m aktab islohoti m aktab o ‘quvchilariga badiiy- 
estetik tarbiya berishni yaxshilash, go‘zallikni his qilishni rivojlantirish, 
yuksak estetik didni, sa n ’at asarlari, tarix, m e’m orchilik yodgorliklari, 
jo najon tabiat g o ‘zalligi, boyligini tushunish ham d a qadrlay bilishni 
s h a k lla n tiris h lo z im . Y o r d a m c h i m a k ta b o ‘q u v c h ila rin i e s te tik
riv o jla n tirish — b u aq li z a if 
0
‘q u v c h ila r sh ax sin in g e ste tik o n g i, 
munosabatlari va estetik faoliyati vujudga kelishi ham da takomillashuvidan 
iborat. Estetik tarbiya u zo q davom etadigan jarayondir. Bu jarayon 
y o rdam chi m aktab o ‘q u v chilarin in g yosh va ijtim oiy om illar bilan
belgilanadigan turli bosqich ham da darajalariga egadir. Bu esa, yordam chi 
m aktab o ‘quvchilari shaxsini, jam iyat estetik m adaniyatini egallab olishga 
b o g 'liq b o ‘lib, turli yo ‘llar h am d a shakllar yordam ida am alga oshiriladi. 
Y ordam chi m aktabda estetik tarbiyaga doir bilim va m alakalar asosan 
dars jarayonida — o ‘qish, m usiqa, ona tili, tabiat, tasviriy sa n ’at, tarix, 
geografiya, m eh nat, jism oniy tarbiya darslarida beriladi.
E stetik tarbiyaning vazifalari ju d a keng va rang-barang dir. Shu 
v a z ifa la rd a n b iri y o sh a v lo d d a e s te tik sezgi va e s te tik id ro k n i 
tarbiyalashdan iborat. H ayotda, san’atda go'zallikni ko‘ra bilish va sezish 
h a r b ir k ish in in g h a m q o 'lid a n k e la v e rm a y d i. B ir kishi q u y o sh
botishidagi ranglardan k o ‘z uzolm asa, ikkinchi bir kishi bu holatga 
befarq bo'lishi m um kin. Estetik sczgirlik, idrok, d iq q at-e ’tib or estetik 
tarbiya asesini tashkil etadi. Bu vazifa bolaning bevosita borliqdagi 
g o'zalliklarni sezishi jaray o n id a bajariladi. B olalardagi estetik sezgi 
m adaniyati maxsus m usiqa, rasm m ashg‘ulotlarida rivojlantirib boriladi. 
Estetik tarbiyaning ikkinchi vazifasi bolalarda estetik tushuncha, baholash 
hissini shakllantirishdir. Bola go‘zallikni faqatgina sezishi em as, balki 
uni tushunishi, u haqda fikr yuritishi zarur. Bunga bilimlarsiz erishib 
bo'lm aydi. Tasviriy sa n ’at m ashg‘ulotlari davom ida bolalar shakl, rang, 
yorug‘lik, zulm atning roli haqidagi bilim lam i egallagan b o ‘lishlari darkor. 
U lardan m usiqa va ashulada tovushni farqlay bilish h am talab qilinadi. 
S hu b ila n b ir q a to rd a , 
0
‘q u v c h ila r b ad iiy so ‘z n in g t a ’sirch an lig i, 
ifodaliligi haqidagi bilim lardan h am xabardor b o ‘lishi kerak.