Мазкур маъругшлар м

 
2.Ислом ва Маънавият. 
Дин ва маънавият қадимдан бўлган. Динлар тарихини ўрганиш шуни 
кўрсатмоқдаки, инсон табиат кучларига эътиқод қила бошлагандан буён 
маънавият ҳам шаклланган. Динлар доимо инсон маънавиятни яхшилашга 
ҳаракат қилган, етаклаган. Мафкура ва дин, маънавият ва дин булар диний 
маънавият — дунёвий маънавиятдир. Дин доимо мафкура билан боғлиқ ҳолда 
ривожланган. Ўрта асрларгача (XVI асргача) динларнинг ўзи мафкура бўлган. 
Кейинчалик инсон томонидан ишлаб чиқилган мафкура жорий қилинган. 
Ҳар қандай мафкура ҳам халққа осонликча сингдирилган эмас. Жумладан 
ислом мафкураси ҳам Ўрта Осиё халқлари турмушига куч билан киритилган. 
Пул берилган, солиқдан озод қилинган, қабул қилмаганлар жазоланган. 
Қуръони Каримда ахлоқ — одоб масалалари, оллоҳни топшириғи сифатида 
амалга ошириш буюрилган. Туронда кейинчалик инсон томонидан яратилган 
коммунистик мафкура ҳам куч билан жорий этилган. 
Маърифат сўзининг луғавий маъноси билмоқ, ўқимоқ деган маънони 
англатади. Мазкур масалага исломда алоҳида эътибор берилган, ҳар бир 
муслимни илмли, билимли, ахлоқли, иймон эътиқодли бўлишга ундаган. 
Қуръони Каримда «Иқра» сураси ўқигин, ўргангин деганидир. Исломда ўқишга 
катта эътибор берилган. Ҳатто «бешикдан то қабргача билим ол» ўқигин, 
ўргангин дейилади. «Оллоҳ сизлардан иймон келтирган ва илм ато этилган 
зотларни баланд даража ва мартабаларга кўтарар», 17 — сура 85 —оятда 
«Сизларга жуда оз илм берилган» дейилади. Ким кўп билса камтар бўлиши 
керак. Манманлик —маънавиятсизликдир. 
Туронда XX аср бошларигача Қуръони Карим таълимотлари илм, фан 
сифатида фойдаланилган. Исломий таълимотни тарғиб қилувчи мактаб ва 
мадраслар бўлган. Кутубхона ва китоб дўконлари дин уламолари қўлида бўлган. 
Шу даврларда замонавий илмлар чекланган. Шундай бўлишига қарамай 16 
асрларгача Туронда фан, маданиятни ривожланишида, аҳолини ахлоқли, 
одобли, маънавиятли қилиб тарбиялашда ислом минтақа маданиятини роли 
катта бўлган. Натижада Туронни бутун дунёга танитган алломалар етишиб 
чиққан. Қуръони Каримда кўпроқ назариядан амалиётга эътибор берилган. 
Умуман ислом қадриятларини 3 га бўлиш мумкин: