Mazmunı : Kirisiw I bap. Fizikalıq-ximiyalıq analiz usılları

Zaryadlanǵan hám zaryadlanbaǵan qorǵasınlı akkumulyatordiń sxeması.
Ol jaǵdayda qorǵasın teris elektrod, qorǵasın (IV) oksid oń elektrod wazıypasın ȏteydi.
(-) Pb [H₂SO₄] PbO₂(+)
Zaryadlanǵan akkumulyator elektrodlardı ótkizgish arqalı tutastırılsa yaǵnıy ximiyalıq energiya elektr energiyasına aylanadı.
Teris elektrod – Pb^o-2e+SO₄^2-= Pb⁺+SO₄
Oń elektrod – PbO₂⁺⁴+2e+4H⁺+SO₄^2-= Pb⁺²SO₄+2H₂O
Ulıwma bolsa – Pb^o+ PbO₂+4H⁺2SO₄^2-=2 PbSO₄+2H₂O

Zaryadlanıw

2PbSO₄ +2H ₂O⇄Pb^o+ PbO₂+4H⁺+2SO₄^2-
Zaryadsızlaniw

Juwmaq
Kurs jumısın jazılıw dáwirinde tómendegishe juwmaqlarǵa kelindi:
Fizikalıq-ximiyalıq analiz usılları
Elektr ximiya analiz usılları
Galvanik elementler haqqında
Galvanik elementler termodinamikası haqqında maǵlıwmatlar toplandi hám jobalar duzilip jobalardı kórsetip beriwge háreket etildi.
Fizikalıq-ximiyalıq analizdiň tiykarǵı usılı — qăsiyet (quram ) ózgeriwi menen jaǵday ózgeriwi (quram — tra, quram — basım hám t.b. ) dıń geometriyalıq analizine tiykarlanǵan. Sebebi fazalar teń salmaqlılıqların analitikaliq anıqlaw usılı qıyın bolıp, fazalar tarawin shama menen anıqlay aladı. Diagrammalardı geometriyalıq analiz qılıw usılı faza strukturası hám quramınıń ózgeriwin tuwrı anıqlawǵa múmkinshilik beretuǵın birden-bir usıli esaplanadı. Bul fizikalıq-ximiyalıq analizdiň ayirimlari kóp fazalı, kóp komponentli sistemalar — eritpeler, minerallar, eritpeler, karbidlar, oksidler, yarım ótkizgish hám oǵada ótkizgish materiallar, organikalıq birikpelerden ibarat sistemalar hám basqalardı izertlewshi zárúrli usılǵa aylanıwına keń jol ashadı.
Fizikalıq-ximiyalıq analiz ximiya hám ximiya texnologiyanıń barlıq tarawlarında, sonıń menen birge, metallurgiya, geomineralogiya izertlewlerinde hám basqalarda qollanıladı.
Fizikalıq ximiyalıq anliz usıllarına tómendegiler kiredi:
-Spektrial hám basqa óptikaliq analiz element menen elektromagnit nurlardiň tásiri nátiyjesinde túrli ózgeriwlerdi ólshewge tiykarlanǵan (emission spektral analiz, atom-jutiw spektroskopiyasi, infraqızıl nurlar spektroskopiyasi, spektrofotometrik analiz hám basqalar ).
-Ajıratıw hám konsentrlew analiz elementlerdıń eki faza arasında bólistiriliwine tiykarlanǵan (ekstrakciya, xromotografiya hám taǵı basqa ).
-Elektr ximiyalıq analiz elektr ximiyalıq hádiyseler waqtında analiz etiletuǵın eritpede ózgeretuǵın elektr ximiyalıq kórsetkishlerdi ólshewge tiykarlanǵan (potenciometrik, konduktometrik, amperometrik hám basqalar ).
Optikalıq usıllarda sistemanıń quramı hám optikalıq qásiyetleri arasındaǵı baylanısıwdan paydalanıladı (jaqtılıq jutılıwı, jaqtılıq shashırawı, jaqtılıqtıń sınıwı, sındırıw kórsetkishi hám basqalar ).
Xromotografik metodlar kóp komponentli sistemalarda sol komponentlerdi bir- birinen ajıratıw hám analiz etiwge tiykarlanǵan.
Ximiyalıq termodinamika ulıwma termodinamikanıń nızam hám túsinikleri ximiyalıq processlerge nátiyjeni ámelde qollanıw etedi. Ximiyalıq termodinamikanıń nizamlıqların keltirip shıǵarıw ushın sistemanıń baslanǵısh hám aqırǵı jaǵdayın, sonıń menen birge process baratırǵan shárt - sharayatlardı (temperatura, basım hám h. b.) biliw kerek.
Ximiyalıq termodinamikanıń kemshiligi - elementtıń ishki dúzilisi hám baratırǵan process mexanizmi haqqında hesh qanday juwmaq etilmeydi. Termodinamika úsh bólimnen, anıǵi úsh nızam hám olardıń nátiyjeni ámelde qollanıwınan ibarat. Bul nızamlar postulat xarakterine iye. Yaǵnıy, bul nızamlardı tuwrıdan-tuwrı tastıyıqlap, keltirip shıǵarıp bolmaydı, biraq adamzattıń mıń jıllıq ómirlik tájiriybeleri olardıń tuwrılıǵın tastıyıqlap turıptı. Sol sebepli ayirim waqitlari bul nızamlardı 1, 2, 3-postulatlar dep te ataydı. Basqa tárepten bul nızamlardı bir- birinen keltirip shıǵarıp bolmawi hám olardan sol bólim ushın ǵana nizamlıqlar shıǵarılǵanı ushın olardı geyde baslanbalar da dep ataydı. Yaǵnıy birinshi baslanba, ekinshi baslanba hám t. b.
Ximiyalıq termodinamikada ulıwma termodinamikadaǵı túsinik, terminler isletiledi. Bulardan eń tiykarǵısı, kóp qollanılatuǵın sistema bolıp tabıladı.
Ximiyalıq reakciya energiyasın elektr energiyaǵa aylandırıp beretuǵın áspab galvanik element dep ataladı. Bul áspab elektrolit eritpelerine túsirilgen eki elektrodtan ibarat boladı. Bul eritpeler gewek tosıq (membrana ) járdeminde yamasa elektrolitik kópir járdeminde jalǵanadı. Elektrolitik kópir retinde yamasa tóyinǵan eritpesi isletiledi.
Elektrodlardı metall ótkizgish arqalı jalǵasaq olardıń birinde oksidleniw, ekinshisinde qaytarılıw reakciyaları baradı.
Ajıratılǵan galvanik elementte teń salmaqlılıq jaǵday bolmaydı, biraq sonday jaǵday uzaq múddetke shekem saqlanıp turıwı múmkin. Elektrodlar metall ótkizgish járdeminde jalǵanǵan, sondayaq bunday tormozlanǵan jaǵday joǵaladı. Tastı shınjırda (yaǵnıy metall ótkizgishte) elektronlardıń háreketi hám ishki shınjırda (elektrolit eritpesinde) ionlardıń háreketi baqlanadı hám bunday hăreketler menen bir waqittiń ózinde elektrodlardıń birinde oksidlensa, ekinshisinde qaytarılıw reakciyaları baradı. Bul reakciyalar termodinamikaliq kóz-qarastan qaytpas boladı hám teń salmaqlılıq jaǵday payda bolıwı menen toqtaydı.