Mchjda Korxona mehnat resurslari va ularni boshqarish Reja

GV = Ul × K × D × ChV
O‘z navbatida, bir ishchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik mahsulot hajmi quyidagi omillar ko‘paytmasidan hosil bo‘ladi.
GV = K × D × ChV
Bir xodimga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik mahsulot ( GVx) qisqargan shaklda quyidagi omillar ko‘paytmasidan iborat: GV = Ul × GV
Bir xodimga to‘g‘ri keladigan o’rtacha yillik mahsulot, GVx
Mehnat unumini tahlil etishda uning dinamikasi, rejasini bajarilishiga baho beriladi. Unumdorlik darajasini o‘zgarish sabablari aniqlanadi va unga ta’sir etuvchi omillar miqdor jihatdan hisoblanadi.
III. Korxonada mehnat resurslarini rejalashtirish imkoniyatlari
3.1 Mehnat resurslaridan foydalanishning iqtisodiy samaradorligini baholash.


Korxona sharoitida mehnat resurslaridan foydalanish samaradorligini baholash uchun katta ahamiyatga ega bozor iqtisodiyoti xodimlarning rentabellik ko‘rsatkichiga ega (foydaning sanoat va ishlab chiqarish xodimlarining o‘rtacha yillik soniga nisbati). Foyda sotish rentabelligi, kapital aylanma koeffitsienti va operatsion kapital miqdoriga bog'liq bo‘lganligi sababli, ushbu ko‘rsatkichning omil modeli quyidagicha ifodalanishi mumkin:
bu yerda P - mahsulotni sotishdan olingan foyda; HR - xodimlarning o‘rtacha soni; B - mahsulotlarni sotishdan tushgan tushumlar; KL - kapitalning o‘rtacha yillik miqdori; TP - joriy narxlarda sotiladigan mahsulot ishlab chiqarish tannarxi; P/HR - xodimlarning rentabelligi; P / V - sotishning rentabelligi; KL/ChP - kapital-mehnat nisbati; V / TP - ishlab chiqarilgan mahsulot tannarxidagi daromad ulushi; TP / PR - joriy narxlarda bir xodim tomonidan o‘rtacha yillik mahsulot ishlab chiqarish.
Birinchi modelga ko‘ra, sotish rentabelligi darajasi, kapital aylanma koeffitsienti va kapital-mehnat nisbati o‘zgarishi tufayli bir xodimga to‘g'ri keladigan foyda qanday o‘zgarganligini aniqlash mumkin.
Ikkinchi model sotishning rentabellik darajasi, ishlab chiqarilgan mahsulotning umumiy hajmidagi daromad ulushi va mehnat unumdorligi tufayli bir xodimga to‘g'ri keladigan foyda qanday o‘zgarganligini aniqlashga imkon beradi.
Ikkinchi model qulay, chunki u mehnat unumdorligini oshirish omillarini xodimlarning rentabelligining o‘sish sur'ati bilan bog'lash imkonini beradi. Buning uchun o‘rtacha yillik ishlab chiqarish hajmining i-chi omil tufayli o‘zgarishini tovar mahsulotining bir rubliga to‘g'ri keladigan foydaning haqiqiy darajasiga ko‘paytirish kerak.
Mahsulot ishlab chiqarish ko'p jihatdan korxonaning mehnat resurslari bilan ta'minlanishi va ulardan foydalanish samaradorligiga bog'liq. Mehnat resurslarini tahlil qilishda quyidagilar aniqlanadi: Korxonani soni, tarkibi, tuzilishi, malaka darajasi bo'yicha kadrlar bilan ta'minlash; Kasbiy xodimlar va malaka darajasining rejalashtirilgan vazifalarga muvofiqligi; Mehnat resurslari harakatining shakllari, dinamikasi va sabablari; Ish vaqtidan foydalanish; Mehnat unumdorligi darajasi; Mehnat unumdorligini oshirish zahiralari va uning mahsulot ishlab chiqarish dinamikasiga ta'siri. Korxonani mehnat resurslari bilan ta'minlash toifa va kasblar bo‘yicha xodimlarning haqiqiy sonini rejalashtirilgan ehtiyoj bilan solishtirish yo‘li bilan aniqlanadi. Korxonaning eng muhim kasblar bo‘yicha kadrlar bilan ta’minlanishi tahliliga alohida e’tibor qaratilmoqda. Tahlil shuningdek, ishchilarning yoshi, ish staji, ma'lumoti bo'yicha tarkibidagi o'zgarishlarni o'rganadi, shuningdek ishchilarni ishdan bo'shatish sabablarini o'rganadi.
Korxonaning mehnat resurslari bilan yetarli darajada ta'minlanmaganligi quyidagilar bilan qoplanishi mumkin: Mehnat unumdorligini oshirish; Ishlab chiqarishni intensivlashtirish; Ishlab chiqarish jarayonlarini kompleks mexanizatsiyalash; Yangi, yanada samarali uskunalarni joriy etish; Texnologiyani takomillashtirish va ishlab chiqarishni tashkil etish; Boshqaruv xodimlarining malaka darajasini oshirish; Yangi mehnat sharoitlarini joriy etish.
Mehnat resurslarini tahlil qilish korxona ishini tahlil qilishning asosiy bo'limlaridan biridir. Ishlab chiqarish hajmini oshirishda korxonalarni mehnat resurslari bilan yetarli darajada ta’minlash, mehnat unumdorligining yuqori darajasi katta ahamiyatga ega. Mehnat resurslarini tahlil qilishning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: - mehnat, ish vaqti, mehnat unumdorligidan foydalanishni xolis baholash; - mehnat ko'rsatkichlarining o'zgarishiga omillar va ularning miqdoriy ta'sirini aniqlash; - mehnat resurslaridan to'liqroq va samarali foydalanish uchun zaxiralarni aniqlash. Mehnat ko'rsatkichlarini tahlil qilishdan maqsad zahiralarni va foydalanilmayotgan imkoniyatlarni aniqlash, bu zaxiralarni ishga tushirishga qaratilgan chora-tadbirlarni ishlab chiqishdan iborat. Korxonaning mehnat resurslari bilan ta'minlanishi xodimlarning toifalari va kasblari bo'yicha haqiqiy sonini rejalashtirilgan ehtiyoj bilan taqqoslash yo'li bilan aniqlanadi, bunda malakalarning sifat tarkibini tahlil qilish kerak. Mutaxassislar va xodimlar uchun ularning malaka darajasi maxsus ta'lim darajasiga, attestatsiya natijalariga ko'ra belgilanadi; ishchilar uchun malakaning asosiy ko'rsatkichi ish haqi darajasidir. Ishchilarning malakasining ular bajarayotgan ishlarning murakkabligiga muvofiqligini baholash uchun o'rtacha ish haqi toifalari solishtiriladi, ma'lum bir ish haqi toifasidagi ishchilar soni bo'yicha o'rtacha og'irlikda hisoblanadi. Agar ishchilarning haqiqiy o'rtacha ish haqi toifasi rejalashtirilgan darajadan past bo'lsa va ishning o'rtacha ish haqi toifasidan past bo'lsa, bu mahsulot sifatiga ta'sir qiladi. Agar, aksincha, o'rtacha ish haqi darajasidan yuqori bo'lsa, unda kam malakali ish uchun ishchilarga qo'shimcha ish haqi to'lanishi kerak. Sanoat va ishlab chiqarish xodimlari sonining tarkibi tarmoqning xususiyatlariga, mahsulot turlariga, ixtisoslashuviga va ishlab chiqarish ko'lamiga bog'liq. Har bir toifadagi ishchilarning ulushi texnologiya rivojlanishi va ishlab chiqarishni tashkil etish bilan o'zgaradi. Tahlil jarayonida ishchilarning yoshi, ish staji, ma'lumoti bo'yicha tarkibidagi o'zgarishlar o'rganiladi.
Shunday qilib, mehnat unumdorligini oshirish masalalari tizimli yondashuv, ya'ni mahsuldorlikni belgilovchi omillarning tub o'zgarishlari, sezilarli yaxshilanishini talab qiladi. Mehnat samaradorligini oshirish uchun uning omillarini: ishlab chiqarishni intensivlashtirish, energiya tejovchi texnologiyalar resurslarini o‘zlashtirish, mehnatni tashkil etish va hisoblash mexanizmini takomillashtirishni safarbar etish orqali zahiralarni izlashni rivojlantirish zarur. Ushbu muammoni hal qilish uchun siz ishlab chiqarish faoliyati natijalariga sezilarli ta'sir ko'rsatadigan mehnat unumdorligini oshirish uchun motivatsion, texnik-tashkiliy va ma'naviy omillar kabi vositalardan foydalanishingiz mumkin.