Mehnat ta’limini o`qitish texnologiyalari va loyihalashtirish kirish

Foydalanishdoiralari.
“Arra” uslubiharqandaymaktabfanlariningyangimaterialinio’rganishdarslaridayuqorisamaraberadi. Ushbuuslubnio’qituvchima’ruzasiningo’rnigaosonlikchaishlatishmumkin.
Afzalliklari.
Mashuliyathissitarbiyalanadi. O’quvchilarningmustaqilishbajarish, taqdimoto’tkazishko’nikmalarivanutqirivojlanadi. O’quvchilarningbilimlarimustahkamlanadi, chunkiishbajarishjarayonidaboshqalarnio’rgatishga (orttirilganbilimlarniberishga) to’g’rikeladi. Qisqa vaqt ichida katta material bilan tanishib chiqishga imkon beradi.
Qiyinchiliklari.
O’tkazishda murakkabligi mavjud – o’qituvchiushbuuslubniqo’llashyo’liniyaxshibilishilozim. Guruhlarqaytashakllanishisabablishovqinchiqaradi. O’quvchio’quvmaterialining “o’z” qisminiyaxshio’zlashtiriboladi. “Siniqchiziq” mashqinio’tkazishuchunmahlumsondagio’quvchilarbo’lishitalabetiladi, engmaqbulsoni – 25. Guruhlarsoniguruhdagio’quvchilarsongigatengbo’lishilozim.
3. Akvarium
Ta’rifi.

1. 
   5-6 nafarishtirokchilarrahbarbilanbirgadoirashaklibo’ylabo’tiradilar. Ular – «baliqlar». Ularningatrofigaguruhningqolganishtirokchilario’tiradilar (yokituradilar) Ular – «baliqovchilari».
   
2. 
   Ichkidoiraa’zolari (“baliqlar”) o’qituvchitaklifqilgansavolnifaolmuhokamaqiladilar.“Baliqovchilari» esakuzatibturadilarvasavolnimuhokamaqilayotganbirono’quvchiningfikriularniqiziqtiribqolgandajarayongakirishadilar: qo’shimchaqiladilar, savolberadilar, aniqlashtiradilar. Shunda“baliqovchisi” fikriuniqiziqtiribqolgan“baliq”ningyonigaturibolishikerak.
   
3. 
   Birmuammo (masala)ningmuhokamasitugaganidanso’ngishtirokchilarjoylaribilanalmashadilar (doiradantashqaridaturganlarendidoirabo’ylabo’tiradilar). Barchaishtirokchilardoiradao’tirishlarimaqsadgamuvofiqdir.
   

Foydalanishdoiralari.
Ko’proqgumanitarvatabiiyfanlarnio’rganishjarayonlaridaqo’llaniladi.
Afzalliklari.
Ishtirokchilarganorasmiysharoitdafikralmashishga, berilganmuammo (masala)nihalqilishbo’yichao’znuqtainazarlarinibayonetishgaimkonyaratadi. Muhokamajarayonigaerkinqo’shilishvaundanchiqibketishgaimkonberadi. Tahliliyfikrlash, ehtiborjamlashvakuzatuvchanliknirivojlantiradi. Nutqnivateskarialoqatexnikasinirivojlantiradi.
Qiyinchiliklari.
Muammonimuhokamaqilishdabarchao’quvchilarfaolishtiroketishijarayonidabahs-munozalar, nizolaryuzagakelishimumkin. Shuboiso’qituvchiyaxshitayyorlanishivakuchliqarama-qarshiliklarpaydobo’lishigayo’lbermaydiganuslublarnibilishilozim.
Aniq nazorat bo’lishini talab qiladi.Jarayondavomidaayrimo’quvchilarundanchiqibqolishlari (jarayondaishtiroketmasliklari) mumkin. O’qituvchimuammonimuhokamaqilishgabarchabolalarnijalbqilishusullarinio’ylabchiqishikerak.
4. Do’stizlayman
Ta’rifi.
Ushbumashqnibajarishuchunharbiro’quvchigaA-4 formatidagioqqog’ozvamarkeryokiruchkakerakbo’ladi. Topshiriq: gazetagado’stizlayotganligingizto’g’risida (zamonaviygazetalardagi «Tanishishlar” ruknidabo’lganikabi) ehlonyozing. Unga «Do’stizlayapman” degansarlavhabering. Ushbuehlondao’zingizto’g’ringizda, qiziqishlaringiz, sizganimabilanshug’ullanishyoqishi, boshqaodamningqaysijihatisizniqiziqtiribqolishimumkinligito’g’risidaaksettirishingizmumkin. E’lonkattabo’lishikerak, unisamimiyroqyozishgaharakatqiling. Sizo’zingizehlongajavobberishuchunehlondanimalarnio’qishnixohlashingizto’g’risidao’ylabko’ring. E’lonostigaismi-sharifingizniyozibqo’yishingizshartemas, uningo’rnigao’zingizgataxalluso’ylabtopishingizmumkin.
Shundanso’ngehlonlarsinfxonasiningdevorlarigailibqo’yiladivao’quvchilarulargajudayoqibqolganuchtaehlonnibironbelgibilanbelgilabqo’yadilar. O’qituvchibarchao’qibchiqilgane’lonlarniko’ribchiqib, bolalargaboshqalaridanko’proqyoqibqolganuchtaehlonnidevordanoladivao’qibeshittiradi.
Muhokama:

• 
  Ushbue’lonlarsizniqayjihatibilanqiziqtiribqoldi?
  
• 
  Sizbundaydo’stgaegabo’lishnixohlarmidingiz? Nimauchun?
  
• 
  Siz nima deb o’ylaysiz, kim siznio’zining do’sti deb ishonarli ayta oladi?
  
• 
  Samimiylik tushunchasini kim tushuntira oladi?
  
• 
  Samimiy bo’lish qiyinmi? Nima uchun?
  
• 
  O’zingiz to’g’ringizda yozish qiyin bo’lmadimi? Bu qiyinchilik nimadan iborat edi?O’zingiz «do’st” tushunchasigamuvofiqbo’lishingizmumkinligiyokiyo’qligito’g’risidao’ylabko’rganmisiz?
  

Foydalanishdoiralari.
Ushbu mashqnio’rganilayotganmavzugamoslashtirib, davlatstandartlarigamuvofiqlashtirib, harqandayo’quvfanidaqo’llashmumkin.
Afzalliklari
O’zqobiliyatlarinio’ziro’yobgachiqarish, muloqot yuritishdagi to’siqlarni bartaraf etishga yordam beradi va muomala qilish ko’nikmalarini takomillashtiradi.O’rganilayotganmavzubo’yichao’quvchilarningbilimorttirishharakatlarinirag’batlantiradi.
Qiyinchiliklar.
O’quvmavzusibo’yichamazkurmashqdanfoydalanishdakuchsizo’quvchilargayordamkerakbo’lishimumkin.
Oqibatlari
Ishtirokchilar 4-5 kishidaniboratguruhlargabo’linadilar. Harbirguruhvatmanqog’ozidanfoydalanib, mahlummuammoustidaisholibboradi: mazkurmuammoqandayoqibatlargaolibkelishimumkinliginio’ylabchiqadi, ularnivatmangayozadi, berilganmavzudanchiziqlarchizadi. Masalan: “Bolalarkamo’qishadi” muammosi. Oqibatlari: tozahavodako’proqsayrqiladilar; ko’zlariog’rimaydi; dunyoqarashisustrivojlanadi, bilimdoirasipastbo’ladivahokazolar. Bubirinchidarajadagioqibatlar. Ushbuishga 10-15 daqiqavaqtajratiladi.
SHundanso’ngishtirokchilarikkinchidarajadagioqibatlarniko’ribchiqadilar (Ilovaniko’ring). Buishgaham 10-15 daqiqavaqtberiladi.
Taqdimotquyidagichakechadi: plakatlarstollarustidayotganichaqoladi, ishtirokchilaresabirplakatdanboshqaplakatgao’tib, guruhlarningishlaribilantanishadilar, savollarpaydobo’lsaularniyozibolib, busavollarbilanmualliflargamurojaatqiladilar.
Foydalanishdoiralari.
Bundayshakldaharqandaydavrmashg’ulotlaridaekologik, iqtisodiy, mahnaviy-ahloqiymuammolarnimuhokamaqilishmumkin.
Afzalliklari.
Mashuliyathissinishakllantiradi, mantiqiyvatanqidiyfikrlashnirivojlantiradi.
Qiyinchiliklari.
Tadbirnitashkiletishdavamuammonifikrsifatidaifodalashdaqiyinchiliklaryuzagakelishimumkin.
Bahs-munozaralar(yozmaravishda)
Ta’rifi.