Mehnat taqsimotining bir necha turlari mavjud

Funktsional mehnat taqsimoti - turli mazmun va iqtisodiy ahamiyatga ega bo'lgan ishlab chiqarish yoki boshqaruv funktsiyalarini bajarishga ixtisoslashgan ishchilarning tegishli guruhlari tomonidan mehnat faoliyatining turli turlarini ajratish va aniq ishlarni bajarish.
Haqiqiy sharoitda funktsional mehnat taqsimoti ishchilarning alohida funktsiyalarga bo'linishi sifatida ishlaydi.
Shu asosda xodimlar ishchilar va xizmatchilarga bo'linadi. Xodimlar menejerlar (chiziqli va funktsional), mutaxassislar (muayyan iqtisodiy, huquqiy va boshqa maxsus funktsiyalarni bajaradigan xodimlar) va texnik ijrochilar (ofis funktsiyalarini bajaradigan xodimlar) ga bo'linadi. O'z navbatida, ishchilar asosiy ishchilar, xizmat ko'rsatuvchi ishchilar va yordamchi ishchilarning funktsional guruhlarini shakllantirishlari mumkin.
mahsulotlarni bevosita ishlab chiqarish yoki asosiy ishlarni bajarish bilan shug'ullanadigan asosiylari;
asosiylarining ishi uchun ularning mehnatini ta'minlaydigan yordamchi;
texnologik jarayonda bevosita ishtirok etmaydigan, lekin asosiy va yordamchi ishchilarning ishlashi uchun sharoit yaratadigan xizmat. 21
Menejerlar, mutaxassislar va texnik ijrochilar o'rtasidagi mehnat taqsimoti talablariga javob beradigan operatsiyalar tasnifi o'zaro bog'liq bo'lgan uchta funktsiyalar guruhidan iborat:
1) tashkiliy va ma'muriy - ularning mazmuni operatsiya maqsadi va boshqaruv jarayonidagi roli bilan belgilanadi. Asosan menejerlar tomonidan amalga oshiriladi;
2) analitik va konstruktiv funktsiyalar asosan ijodiydir, yangilik elementlarini o'z ichiga oladi va mutaxassislar tomonidan amalga oshiriladi;
3) axborot texnologiyalari funktsiyalari takrorlanuvchi xususiyatga ega va texnik vositalardan foydalanish bilan bog'liq. Texnik xodimlar tomonidan amalga oshiriladi. 22
Kasbiy mehnat taqsimoti har bir funktsional guruh ichida ishchilar o'rtasida kasblariga qarab bo'linish mavjudligidan iborat.
Kasbiy mehnat taqsimoti natijasida kasblarni ajratish, ular ichida esa mutaxassisliklarni taqsimlash jarayoni sodir bo'ladi. Kasb - bu kasbiy tayyorgarlik natijasida olingan ma'lum nazariy bilim va amaliy ko'nikmalarga ega bo'lgan shaxs faoliyatining bir turi. Mutaxassislik - kasbning bir turi, xodimning kasb doirasidagi ixtisoslashuvi. 23
Mehnat taqsimotining ushbu shakli asosida turli kasbdagi ishchilarning kerakli soni belgilanadi.