Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi
Download 7.26 Mb. Pdf ko'rish
|
MUXUM ARXITEKTURAGA
|
Silindrik qobiqlar. Ular gumbaz plitasidan iborat bo‘lib, uning chetlarida
qobiqning tayanchlari bo‘lgan bort elementlari va diafragmalar bor. Diafragmalar orasidagi masofa qobiq oralig‘i deyiladi. Oraliqning to‘lqin uzunligiga nisbati 1 1 /1 2 ga bog‘liq holda uzunssilindrik qobiqlar 1 1 /1 2 >1 va qisqassilindrik qobiqlar 1 1 /1 2 <1 farq qiladi. Qobiqning bort elementlari ham xisobga olingan balandligi h bilan belgilanadi. Dastlabki kuchlanish 111 bo‘lmaganda qobiqning balandligini kamida (1/10...1/15)1 1 ga teng deb, ko‘tarish strelasini esa kamida (1/6,..1/8)1 2 ga teng, deb olinadi. YAxlit gumbazlar devorining qalinligi taxminan g/600 ga teng deb, lyokin 5 sm dan kam bo‘lmaydigan qilib qabul qilinadi. Gumbazni meridional yo‘nalishda armaturalash kesimlarni nomarkaziy siqishga hisoblab belgilanadi. Xalqali armatura xalqali kuchlanishning kattaligiga qarab tanlanadi. Gumbaz devori odatda to‘r bilan armaturalanadi, unda bir yo‘nalishdagi sterjenlar meridional kuchlanishlarni qabul qilsa, boshqa yo‘nalishdagi sterjenlar esa xalqali kuchlanishlarni qabul qiladi. Gumbazning tayanch xalqaga birikish joyida tayanch eguvchi momentlarni qabul qilishi uchun qo‘shimcha armatura qo‘yiladi. Tayanch xalqa cho‘zilishga hisoblanadi, hamma kuchlanishlar tayanch xalqaning xalkali armaturasiga uzatiladi. Bu armaturaga oldindan kuchlanish ta’sir qildirish maqsadga muvofiqdir, chunki bu juda mustahkam po‘latdan foydalanish tufayli uning sarfini kamaytirishga, tayanch xalqaning yorilishiga, mustahkamligini oshirishga va gumbaz tirgagini kamaytirishga imkon beradi. Kuchlanish ostidagi armatura kanallarda (ariqchalarda) joylashadi yoki tayanch xalqaning yoniga o‘ralib, keyinchalik betonning himoya qatlami torkretlash yo‘li bilan qoplanadi. Yig‘ma gumbazlar egri chiziqli meridional qovurg‘ali elementlardan yoki qovurg‘ali elementlardan (5.17-rasm b,v) yoki qovurg‘ali trapetsiyasimon plitalardan montaj qilinadi. Yig‘ma gumbazlar elementlarini havozalardan foydalanmasdan montaj qilish uchun shunday yig‘ish usulidan foydalaniladiki, bunda trapetsiyasimon plitalarning har bir qatorini o‘rnatgandan so‘ng keyingi qatorni mahkamlash uchun konsol chiqiqlar qoladi. Musbat Gauss egri chiziqli bunday qobiqlar materiallar sarfi bo‘yichassilindrik qobiqlarga nisbatan 25-30% tejamlirovdir. YOpiladigan yuzalarning oraliqlari ortishi bilan qobiqlarning nisbiy iqtisodiy samaradorligi ortadi. Ikki yo‘nalishda bukilgan yupqa plita va kontur tomonlari bo‘yicha joylashgan hamda ustunlarning burchaklari bo‘yicha tayangan to‘rtta diagramma qobiqning asosiy elementi hisoblanadi |
