Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

Yig‘ma panel to‘sinli yopma. Bu, konstruktiv sxemada qurilishda ko‘p 
ishlatiladigan rigelga mustax,kamlanadigan panellardan foydalaniladi. Yig‘ma 
panel to‘sinli yopmalarning birlashtirish kostruktiv sxemasi: 
1. Panelь. 
2. Rigelь.
3. Ustun. 
4. Devor. 
Ustunlar balandligi fuqaro binolarida 2,6-6,8m ishlab chiqarish binolarida 
esa 6,9- 12m teng. YOpmaning konstruktiv sxemalarini mavjud bo‘lgan 
variantlardan kam mablag‘ talab qiluvchisini tanlash kerak SHunda yopma 
narxi, armatura va beton harajati, ishchi kuchi arzon tushadi. Bo‘shliqli 
panellarning qalinligi 25-35mm. Panellar me’yoriy hajmga ega, ular katalogdan 
tanlanadi. Yig‘ma panellarning uzunligi 2,8-6,4m, eni 3,2.m. balandligi 
0,22m.oralig‘ida o‘zgarishi mumkin.
Tabiatda uchraydigan har xil shakldagi qobiqlar (tuxum pustlog‘i toshbaqa 
va qisqichbaqa pansirlari) mustahkam qobiqlarga misol bo‘la oladi. Buni 
arxitektor P.A.Nervi «shakl bo‘yicha ishlash prinsipi» deb atagan. 
Zamonaviy qurilishlarda qobiqli yopmalar ko‘plab qo‘llanilib kelinmoqda. 
5.18-rasm. Qobiq va gumbazlar 

---

 113 
Qobiq va gumbaz ustyopmalar qurish katta tarixiy yaratuv hisoblanib, shu 
davlatning salohiyatini, arxitektorlarni mahoratini va quruvchilarning mohirlik 
darajasini ko‘rsatgan. 
O‘zbyokistonda bunday konstruksiyali bino va inshootlar keng tarqalgan. 
Masalanssirk binosi, Respublika savdo birjasi, bozorlar ustyopmalari, 
Respublikaning markaziy ko‘rgazma pavilonlari, Toshkent, Samarqand 
shahridagi sport komplekslari, ko‘rgazma pavilьonlari va boshqalar shularga 
misol bo‘la oladi. 
Nazorat savollari 
1. Po‘lat konstruksiyalarni loyihalash va hisoblash asoslari 
2. Qurilishda ishlatiladigan po‘latlarning xossalari va sortamenti 
3. Po‘lat konstruksiyalarni chegaraviy holatlar bo‘yicha hisoblash 
4. Metall konstruksiyalarining xossa va xususiyatari 
5. Ferma turlari.