Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

12.3. Bino va inshootlarning xizmat muddati. 
 
Binoning xizmat muddati deganda uning yaroqlik holda ishlash davomiyligi 
tushiniladi. Odatda bino unsurlari, uning tizim va jihozlarining yaroqli holda 
ishlash davomiyligi bir xil emas. Binoning me’yoriy xizmat muddatini aniqlashda 
poydevor, devor kabi asosiy yuk ko‘taruvchi unsurlarning o‘rtacha yaroqlik holda 
ishlash muddati qabul qilinadi. Bunda binoning ayrim unsurlarini xizmat muddati 
binoning me’yoriy xizmat muddatidan 2-3 barobar kam bo‘lishi mumkin. Bino 
ekspluatatsiyasining bor muddatida undan yaroqli holda va badastir foydalanish 

---

297 
uchun bunday unsurlarni to‘la almashtirishga to‘g‘ri keladi. Masalan, kapitalligi 
ikkinchi guruhga mansub bo‘lgan turar-joy uylarining me’yoriy xizmat muddati 40 
yilga teng taxta pollar va 60 yil xizmat muddatiga ega bo‘lgan yog‘och 
orayopmalar qo‘llashga yo‘l qo‘yiladi. Demak bunday turdagi uylarning xizmat 
muddati mobaynida yog‘och orayopmalarni kamida bir marta, pollarni kamida 2 
marta almashtirish lozim. Bulardan tashqari turli xizmat muddatlariga ega bo‘lgan, 
har xil unsurlardan tashkil topgan muhandislik tizimlarini bir necha marta 
almashtirishga to‘g‘ri keladi. Agar markaziy isitish tizimining isitish asboblari – 
radiatorlar 40 yillik xizmat muddatiga ega, suv o‘tkazgich quvurlarning xizmat 
muddati esa 30 yil. 
Me’yoriy xizmat muddati binoning kapitalligiga bog‘liq o‘rtacha ko‘rsatkich 
bo‘lib QMQ da belgilanadi (12.1-jadval).
Bino, inshootlarning va ularning konstruktiv unsurlarning me’yoriy xizmat 
muddati. 
12.1-jadval 
№ 
nn 
Bino va inshootlarning, konstruktiv 
unsurlarning nomi
Me’yoriy xizmat muddati (yillar) 
Me’yoriy 
sharoitlarda 
Tajavvuzkor muhit darajsi 
Zaif
O‘rtacha Kuchli
1 
2 
3 
4 
5 
6