Международный

O’z DSt ISO 9001:2015

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ ДАВЛАТ СТАНДАРТИ


Сифат менежменти тизимлари
ТАЛАБЛАР

(ISO 9001:2015, IDT)

Расмий нашр

Ўзбекистон стандартлаштириш, метрология ва

сертификатлаштириш агентлиги
Тошкент
Мундарижа

Сўз боши ……………………………………………………………………………………….			II
Кириш ……………………………………………………………………………………………			V
1	Қўлланиш доираси ……………………………………………………………………..		1
2	Норматив ҳужжатларга ҳаволалар ……………………………………………….		1
3	Атамалар ва таърифлар ……………………………………………………………........		1
4	Ташкилот муҳити ………………………………………………………….		1
4.1	Ташкилот ва унинг муҳити тўғрисида тушунча …………………………………….		1
4.2	Манфаатдор томонларнинг эҳтиёжлари ва кутилмалари тўғрисида тушунча ……		2
4.3	Сифат менежменти тизимини қўллаш соҳасини белгилаш ………………..		2
4.4	Сифат менежменти тизими ва унинг жараёнлари ………………………………...		2
5	Пешқадамлик ……………………………………………………………………………		3
5.1	Пешқадамлик ва тарафдорлик ………………………………………………………		3
5.1.1	Умумий қоидалар ……………………..…………………………………………….......		3
5.1.2	Истеъмолчилар талабларига мослашиш …………………………………………		3
5.2	Сиёсат ………………………………………………………………………………..		3
5.2.1	Сифат соҳасида сиёсатни ишлаб чиқиш …………………………………………….		3
5.2.2	Сифат соҳасида сиёсатдан хабардор қилиш …………………………………………..		3
5.3	Ташкилотдаги вазифалар, жавобгарлик ва ваколатлар …………………….............		4
6	Режалаштириш ……………………………………………………………………….		4
6.1	Хавф ва имкониятларга нисбатан ҳаракатлар ………………………………..		4
6.2	Сифат соҳасидаги мақсадлар ва уларга эришишни режалаштириш ........................		4
6.3	Ўзгартишларни режалаштириш ……………………………………………………..		5
7	Таъминлаш воситалари …………………………………………………………………		5
7.1	Ресурслар ………………………………………………………………………………		5
7.1.1	Умумий қоидалар ………………………………………………………………………..		5
7.1.2	Инсон ресурслари ……………………………………………………………….......		5
7.1.3	Инфратузилма ……………………………………………………………………….		5
7.1.4	Жараёнларнинг ишлаши учун муҳит ………………………………………………		5
7.1.5	Мониторинг ва ўлчашлар учун ресурслар …………………………………………......		5
7.1.6	Ташкилотнинг билимлари ………………………………………………………….......		6
7.2	Лаёқатлилик …………………………………………………………………………..		6
7.3	Хабардорлик …………………………………………………………………………		7
7.4	Ахборот алмашиш …………………………………………………………..		7
7.5	Ҳужжатлаштирилган ахборот ……………………………………………………		7
7.5.1	Умумий қоидалар ………………………………………………………………………..		7
7.5.2	Яратиш ва долзарблаштириш …………………………………………………………..		7
7.5.3	Ҳужжатлаштирилган ахборотни бошқариш ………………………………….		7
8	Маҳсулотлар ва хизматларнинг ҳаётий цикли босқичларидаги фаолият ……….		8
8.1	Маҳсулотлар ва хизматларнинг ҳаётий цикли босқичларидаги фаолиятни режалаштириш ва бошқариш …………………………………………………….		8
8.2	Маҳсулотлар ва хизматларга доир талаблар ………………………………………		8
8.2.1	Истеъмолчилар билан алоқа ………………………………………………………..		8
8.2.2	Маҳсулотлар ва хизматларга тегишли бўлган талабларни белгилаш ……………		8
8.2.3	Маҳсулотлар ва хизматларга доир талабларни таҳлил қилиш ……………………..		8
8.2.4	Маҳсулотлар ва хизматларга доир талабларни ўзгартириш …………………………		9
8.3	Маҳсулотлар ва хизматларни лойиҳалаштириш ва ишлаб чиқиш …………………..		9
8.3.1	Умумий қоидалар ………………………………………………………………………..		9
8.3.2	Лойиҳалаштириш ва ишлаб чиқишни режалаштириш …………………………..		9
8.3.3	Лойиҳалаштириш ва ишлаб чиқиш учун кириш маълумотлари …………………		9
8.3.4	Лойиҳалаштириш ва ишлаб чиқишни бошқариш воситалари ……………………..		10
8.3.5	Лойиҳалаштириш ва ишлаб чиқишнинг чиқиш маълумотлари ………..		10
8.3.6	Лойиҳалаштириш ва ишлаб чиқишдаги ўзгартишлар ……………………………		10
8.4	Ташқи таъминловчилар томонидан етказиб бериладиган жараёнлар, маҳсулотлар ва хизматларни бошқариш ……………………………………………………….		10
8.4.1	Умумий қоидалар ………………………………………………………………………...		11
8.4.2	Бошқариш тури ва даражаси …………………………………………………………..		11
8.4.3	Ташқи таъминловчиларга тақдим қилинадиган ахборот …………………….		11
8.5	Маҳсулотни ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатиш …………………………….		11
8.5.1	Маҳсулотни ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатишни бошқариш ……………		11
8.5.2	Идентификатлаш ва кузатувчанлик …………………………………………………...		12
8.5.3	Истеъмолчилар ёки ташқи таъминловчиларнинг мулки …………………………..		12
8.5.4	Сақлаш …………………………………………………………………………......		12
8.5.5	Етказиб беришдан кейинги фаолият ……………………………………………………		12
8.5.6	Ўзгартишларни бошқариш ……………………………………………………………..		13
8.6	Маҳсулотлар ва хизматларни ишлаб чиқариш ………………………………………		13
8.7	Жараёнларнинг номувофиқ натижаларини бошқариш ……………………….		13
9	Фаолият натижаларини баҳолаш ……………………………………………………….		14
9.1	Мониторинг, ўлчаш, таҳлил қилиш ва баҳолаш ………………………………………		14
9.1.1	Умумий қоидалар ………………………………………………………………………...		14
9.1.2	Истеъмолчиларнинг қониққанлиги ……………………………………………………		14
9.1.3	Таҳлил қилиш ва баҳолаш …………………………………………………………..		14
9.2	Ички аудит ………………………………………………………………………...		14
9.3	Раҳбарият томонидан таҳлил қилиш …………………………………………………..		15
9.3.1	Умумий қоидалар ………………………………………………………………………..		15
9.3.2	Раҳбарият томонидан таҳлилнинг кириш маълумотлари …………………………		15
9.3.3	Раҳбарият томонидан таҳлил натижалари …………………………………….		15
10	Яхшиланиш ………………………………………………………………………..		15
10.1	Умумий қоидалар ………………………………………………………………………..		15
10.2	Номувофиқликлар ва тузатиш ҳаракатлари ……………………………………….…		16
10.3	Доимий яхшиланиш ………………………………………………………..		16
А илова (маълумот учун).		Янги тузилма, атамалар ва тушунчаларни тушунтириш ...........................	17
В илова (маълумот учун).		ИСО/ТК 176 томонидан ишлаб чиқилган сифат менежменти соҳасидаги ва сифат менежменти тизимига оид бошқа халқаро стандартлар ………	20
ДА илова (маълумот учун).		Ўзбекистон Республикаси давлат стандартларига ҳавола халқаро стандартларининг мувофиқлиги тўғрисида маълумотлар ……………	24
Библиография……………………………………………………………………………………			25

0 Кириш
0.1 Умумий қоидалар
Сифат менежменти тизимини қўллаш ташкилот учун унинг фаолияти натижаларини яхшилашга ёрдам бера оладиган ва барқарор ривожланишга мўлжалланган ташаббуслар учун мустаҳкам асосни таъминлай оладиган стратегик қарор ҳисобланади.
Ушбу стандартга асосланган сифат менежменти тизимини қўллашдан ташкилот учун потенциал афзалликлар қуйидагилар ҳисобланади:
а) истеъмолчилар талабларини қониқтирадиган маҳсулотлар ва хизматларни, ҳамда қўлланиладиган қонуний ва норматив-ҳуқуқий талабларни барқарор тақдим қила олиш;
b) истеъмолчиларнинг қониқишини ошириш учун имкониятлар яратиш;
c) ташкилот муҳити ва мақсадлари билан боғлиқ бўлган хавф ва имкониятларга кучларни йўналтириш;
d) сифат менежменти тизимининг белгиланган талабларига мувофиқликни намойиш қилиш имконияти.
Ушбу стандарт ички ва ташқи тарафлар томонидан фойдаланилиши мумкин.
Ушбу стандарт қуйидагиларнинг зарурлигини тақазо қилмайди:
- сифат менежментининг турли тизимларининг тузилмасида бир хиллик;
- ушбу стандарт бўлимларининг тузилмаси билан ҳужжатларни келишиш;
- ташкилот доирасида ушбу стандартнинг махсус атамаларидан фойдаланиш.
Ушбу стандарт томонидан белгиланган сифат менежменти тизимига доир талаблар маҳсулотлар ва хизматларга қўшимча талаблар бўлиб ҳисобланади.
Ушбу стандартда “Режалаштир – Бажар – Текшир – Ҳаракат қил” (PDCA) циклни ва хавфга йўналтирилган тафаккурни ўз ичига олувчи жараёнли ёндашув қўлланилган.
Жараёнли ёндашув ташкилотга ўз жараёнлари ва уларнинг ўзаро муносабатини режалаштиришга имкон беради.
РDСА циклини амалга ошириш ташкилотга, унинг жараёнларини зарур ресурслар билан таъминлаш, уларнинг менежментини бажариш, яхшиланиш учун имкониятларни аниқлаш ва амалга ошириш имконини беради.
Хавфга йўналтирилган тафаккур ташкилотга, жараёнларнинг режалаштирилган натижаларидан ва ташкилотнинг сифат менежменти тизимидан оғишга олиб келиши мумкин бўлган омилларни аниқлашга, ҳамда салбий оқибатларни минимумга олиб келиш ва юзага келган имкониятлардан максимал равишда фойдаланиш учун бошқарувнинг огоҳлантирувчи воситаларидан фойдаланиш имконини беради (А.4).
Талабларни доимо бажариш ва тобора жўшқинлашиб ва мураккаблашиб бораётган муҳит шароитида келажакдаги эҳтиёжлар ва кутилмаларни ҳисобга олиш ташкилот олдига мураккаб вазифани қўяди. Ушбу вазифаларни ҳал қилиш учун ташкилот тузатиш ва доимий яхшиланишга қўшимча равишда ёриб ўтувчи ўзгариш, инновация ва қайта ташкил этиш каби яхшиланишнинг турли шаклларини қўллаш зарур деб ҳисоблаши мумкин.
Ушбу стандартда қуйидаги феъл шакллари қўлланилади:
- “керак” талабни билдиради;
- “лозим” тавсияларни билдиради;
- “бўлиши мумкин” рухсатни билдиради;
- “қила олмоқ” қобилият ёки имкониятни билдиради.
“Изоҳ” каби белгиланган ахборот тегишли талабни англаш ёки тушунтириш учун раҳбарий кўрсатмалар характерига эга.