Menejment” kafedrasi “soha iqtisodiyoti va menejmenti” fani bo‘yicha Bakalavriatning Yeutt va barcha noiqtisodiy ta’lim yo‘nalishlari talabalari uchun

O‘zaro ziddiyatli loyihalarni investitsiyalash

Ushbu jadval ma’lumotlaridan kurinib turibdiki, investitsiya loyihalarining taqqaslama hayotiylik davri sharoitida kumir sxemasi ikki martalik investitsiyalanishiga (mablag sarflanishiga) karamasdan sof joriy kiymatning katta tushumini ta’minlash imkoniga ega. SHunga ko‘ra, investitsiyalashning ushbu varianti iqtisodiy jixatdan samarali hisoblanadi.
Bajarilgan hisob-kitoblarning ko‘rsatishicha, sxema bo‘yicha kushimcha harajatlar qo‘shimcha foyda olish imkonini beradi. Lekin, hisob-kitob natijalari investitsiyalash ob’ektining krldiq kiyma-ti mikdori (krldiq kiymati bo‘yicha uni boshkdlarga sotish imkoniyati) loyihani amalga oshirish imkoni-yati va amortizatsiya ajratmasi sxemasi kabi bir kator omillarga bogliq.
Hisob-kitoblarning taqqoslanishini ta’minlash uchun esa ularni yagona davomiylik davriga, ya’ni 36 yilga (4x9 = 36) keltirish lozim va ular aynan mana shu davr sungida bir vaqtda o‘z faoliyatlarini (reinvestitsiyalanishini) yakunlaydilar.
Ushbu holatda bizning ta’lil tushumlar (foyda)ga emas, aksincha, harajatlarga asoslanganligi sababli, ekvivalent yillik harajatlarning minimal mikdo-rini ta’minlovchi investitsiyalash varianti afzalroq hisoblanadi. Yukorida keltirilgan misoldan kurinib turibdiki, yangi mashinani sotib olish varianti foy-dali ekan. Aksincha, ekvivalent annuitet tahlildagi kattaroq mikuyurdagi ekvivalent annuitet varianti foydali hisoblanishini yana bir bor yodga olish bilan uning ekvivalent yillik harajatlardagi optimal va-riantini anikdashga nisbatan teskari mantikda ega-ligini bilib olishimiz lozim.
Bu kabi investitsiyalash soxasida paydo bo‘luvchi turli kurinishdagi xolatlarga qaramasdan sof joriy qiymat (NoV) kursatkichidan foydalanish analitik va investorlarga uzaro ziddiyatli loyihalar ichidan, ko‘p hollarda, firma mulkining, shuningdek uning ta’sischilari boyligining usishiga imkon beruvchi u yoki bu investitsiya loyihasini tanlash uchun ishonchli asosni turdiradi. Lekin shu narsani unutmaslik lozimki, bu kursatkich uzining afzalligi va hatsqoniy-ligini byudjetning cheklanganligi va uning oqibati-da investitsiyalarni ratsionallashtirish sharoitida-gidek investitsiya loyihalarini tanlashning zaruriyati bo‘lmagan tashkilotlar uchun namoyon eta olmaydi.
Yuqorida kurib utilgan misollar, ko‘proq, stan­dart loyihalarga xos bo‘lib, ularda faqat bir martalik harajat va kelgusidagi pul tushumlari nazarda tutilgan edi. Odatda, pul tushumlari ko‘zda tutilmaydigan va uskunalar yoki loyihaning almashtirilishi nazarda tutilgan holatlar ham yuz berishi mumkin.