Metall konstruktsiyalarida ishlatiladigan po’latlarning asosiy xususiyatlari

Qurilishda ishlatiladigan po’latlar mustaxkamligi bo’yicha 
amaldagi me’yorlar bo’yicha uch guruxga bulinadi:

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
Metallning atom 
strukturasi 
Ligerlangan 
pulatni atom 
strukturasi 
Kam uglerodli 
pulatning atom 
strukturasi

---

Sanoatda ishlatiladigan po’latlar 
o
’
o
’

---

Legirlashda qatnashadigan kimyoviy elementlar bilan tanishamiz.
Uglerod «U» po’lat mustahkamligini oshiradi, plastiklik 
xususiyatini kamaytiradi, payvandlash imkoni pasayadi. SHuning 
uchun qurilishda ishlatiladigan po’latlarda uglerod 0,22% gacha bo’lishi 
mumkin. 
Kremniy «С» po’lat mustahkamligini oshiradi, payvandlash 
imkonini pasaytiradi va zanglashga qarshiligini kamaytiradi. SHuning 
uchun, kam uglerodli po’latda 0,3 % ,legirlangan po’latda esa 1%gacha 
bo’ladi. 
Marganets «G» metallning mustahkamligini, qayishqoqligini 
oshiradi va po’latga aralashgan oltingugurt bilan birikib, uning zararli 
ta’sirini kamaytiradi. Ammo, marganets miqdori 1,5% dan ortsa, unda 
po’lat mo’rt bo’lib qolish xavfi bor. 
Mis «D» mustahkamlikni va zanglashga qarshilikni oshiradi. Lekin, 
0,7% dan ko’payganda po’lat tez eskirib qolishiga sabab bo’ladi. 
Xrom «X», vanadiy «V
/
», volfram «V», molibden «M», titan «T», 
nikel «N»- bularning hammasi po’lat mustahkamligini oshiradi va 
ayrimlari plastik xususiyatini ham oshiradi. 

---

ko’ra po’latlar
po’lat sokin po’latga nisbatan yomon payvandlanadi va sovuq 
b
o
’
o
’
m
o
’
p
o
’
p
o
’
b
o
’
po’latlar narxi va xossalari bo’yicha qaynatilgan po’latlardan

---

po’latlar uch
b
o
’
– mexanik xossalari bo’yicha;
– kimyoviy tarkibi bo’yicha;
– ham mexanik, ham kimyoviy
ko’taruvchi konstruktsiyalar V guruhga mansub bo’lgan po’latlardan tayyorlanadi. Past legirlangan

---

qo’yilgan talablar bo’yicha kam uglerodli po’latlar 6 toifaga
bo’linadi. Qurilishda eng ko’p St3 va St3G (tarkibida 0,8 dan 1,1%
k
o
’
–
k
o
’
p
o
’
k
o
’
–
b
o
’
–
p
o
’
po’latning VSt3sp 5 – 2 markasi quyidagilarni bildiradi: ishlab
Turli toifali po’latlarni kimyoviy tarkibini ifodalash uchun 
GOSTlarda quyidagi belgilash tartibi qabul qilingan: Dastlabki ikkita 
raqam foyizning yuzdan bir ulushida uglerodning o’rtacha miqdorini 
ko’rsatadi, xarflar bilan esa po’latning tarkibiy qismini tashkil etuvchi 
kimyoviy elementlarning shartli nomlari belgilanadi. Harfdan keyingi 
raqamlar esa shu elementning foiz hisobidagi miqdorini ko’rsatadi. Agar 
bu miqdor bir foizdan kam bo’lsa u ko’rsatilmaydi.
Po’latning tarkibiga kirgan qo’shimcha elementlar miqdori 0,3% kam 
bo’lganda ular belgida ko’rsatilmaydi. 
Po’lat eritish ikki usulda bo’ladi. Marten pechlarida va konvektor 
usulida kislorod yuborish bilan.
Po’lat mustahkamligini oshirishning asosan ikki usuli bor: yuqori