Metallurgiya

4-rasm. Issiqlikning ishchi jism orqali ishga aylanishi 
 
Lekin abadiy ishlaydigan mashinalarning ikkinchi turi termodinamikaning 
ikkinchi qonuniga to‘g‘ri kelmaydi. Shuning uchun abadiy ishlaydigan 
mashinaning ikkinchi turini qurib bo‘lmaydi. Juda ko‘p yillar davomida 
muhandislar tomonidan abadiy ishlaydigan mashinalarning birinchi va ikkinchi 
turining loyihalari tavsiya etilgan va qurishga kirishishgan, lekin bu 
mashinalarning g‘oyalari termodinamika birinchi va ikkinchi qonuniga zid 
kelganligi uchun abadiy mashinalar ishlanmagan. 
1.2.2. Karno sikli 
Karno siklini tushuntirishda ishchi jism sifatida nafaqat ideal gaz, balki 
boshqa elastik moddadan ham foydalanish mumkin. Karno sikli quyidagicha 
asoslangan: Karno siklida ishlayotgan issiqlik majmuasi FIК mashinada ishlatilgan 
ishchi jismga bog‘liq bo‘lmaydi. 
Umumiy harorati issiqlik beruvchi va harorati T
7
bo‘lgan issiqlik qabul 
qiluvchi harakatlarga ega bo‘lgan va Karno siklida ishlayotgan ikkita bir-biriga 
biriktirilgan mashinalarni ko‘rib chiqamiz (5-rasm). 

---

20 
5-rasm. Karno siklining sxematik ko‘rinishi 
Birinchi mashinada ishchi jism sifatida ideal gaz, ikkinchi mashinada esa 
har qanday elastik modda. Birinchi mashina issiqlik beruvchi mashinadan 
issiqlik miqdori qabul qilib, A ish bajaradi va issiqlik qabul qiluvchiga 
issiqlik miqdori beradi. Qaralayotgan jarayonni quyidagi shartga bo‘ysunadi deb, 
ya’ni mashinalar issiqlik beruvchidan bir xil issiqlik miqdori qabul qiladi: 
=
Agar mashinalar bir xil ish bajarsa (A = A’) u holda termodinamika I 
qonuniga asosan 
=
mashinalarning foydali ish koeffitsiyenti (F 1 K) ham 
bir xil 
=