Metodologiyasi

Diaxron uslub (davrlashtirish uslubi) 
— tarixiy tadrijiylik 
asosida tadqiqotning amalga oshirilishi, tarixiy voqealarni 
ketma-ket, bosqichma-bosqich rivojlanishi bo‘yicha tadqiqot 
amalga oshiriladi.
Modellashtirish 
— bilish obyektlarini (ko‘pincha fizikada) 
ularning modellari yordamida tadqiq qilish. Modellashtirish aso­
sida tadqiqot obyekti bilan uning modeli o‘rtasidagi o‘xshash- 
lik, muvofiqlik yotadi. Hozir bu metod ilmiy tadqiqot jarayonini 
yengillashtiradi.
Retrospektiv uslub 
— retrospektivlik, o‘tmishga qaratilganlik. 
Tarixiy tadqiqotlarda bugungi kundan o'tmishga yoki natija va oqi- 
batlardan sabablarga yo‘nalgan holda tarixni tadqiq etish uslubi.
Sinxron uslub 
— sinxronlik xususiyatiga ega bo‘lgan, sinxron 
ravishda (bir vaqtda, baravar) sodir boMadigan. Bir vaqtda sodir

---

bolgan turli tarixiy voqealarni o‘rganishga yo‘naltirilgan tadqiqot 
uslubi.
Tarixiy-tizimli uslub — turli darajadagi ijtimoiy-tarixiy tizim- 
larning mavjudligidan kelib chiqqan holda ishlab chiqilgan bo‘lib, 
voqelikning asosiy komponentlari — individual va takrorlanmas 
hodisalar, voqealar tarixiy vaziyatlar va jarayonlar ijtimoiy tizim- 
lar sifatida ko‘rib chiqiladi.
Tarixiy taqqoslash uslubi 
— tarixiy jarayon tafsilotlari aniq va 
ravshan bo‘lmaganda uning mohiyatini ochishga, shuningdek, 
umumiylikni, qonuniylikni, takrorlanuvchanlikni aniqlash ham- 
da umumlashtirishga va tarixiy parallellikni yuzaga chiqarish 
uchun qollaniladi.
Tarixiy-tipologik uslub 
- tipologiya tarix fanida tarixiy hodi­
salar va jarayonlarni umumiy alomatlari, jihatlari, mohiyatiga qa~ 
rab ilmiy asosda guruhlarga ajratish, tasnif (klassifikatsiya) qilish. 
Tipologik uslub tarixiy jarayonlarning mohiyatiga asosan tahlil 
qilishdir.
Tipologiya 
— tarix fanida tarixiy hodisalar va jarayonlarni 
umumiy alomatlari, jihatlari, mohiyatiga qarab ilmiy asosda gu­
ruhlarga ajratish, tasnif (klassifikatsiya) qilish.