Metodologiyasi

1 
Репина Л.П. История исторического знания: пособие для вузов. 2-е 
изд., — М.: Дрофа, 2006. С. 10—1.

---

Tarixiy xotira — jamiyatning tarixiy tajribasini saqlash va musho- 
hada qilish bo‘lib, u umumiy xotira sifatida namoyon bo‘ladi.
Mavzuga oid ayrim adabiyotlarda tarixiy ong yoki jamiyatning 
umumiy xotirasi inson (insonlarning) xotirasining (xotiralari- 
ning) turli va bir-biridan farqlangani kabi ular ham turlicha bo‘li- 
shi ko‘rsatib o‘tilib, tarixiy ongning shakllantirilishi uchun qu- 
yidagi uch omil bo‘lishi kerakligi ta’kidlanadi:
— o‘tmishning unutib yuborilganligi;
— ayni bir voqea (fakt, jarayon, hodisa)ning turlicha talqin 
qilinishi va uslublarining mavjudligi;
— hozirgi kunda o‘tm ishda sodir bolgan voqealarga bo‘lgan 
qiziqish va uni o'rganishning bugungi kunda dolzarb ahamiyat 
kasb etishi1.
Aksariyat hollarda tarix va tarixiy xotira tushunchalari birdek 
qabul qilinadi va tushuniladi, aslida esa bunday emas va aksincha, 
ayrim hollarda olimlar tomonidan bu tushunchalar bir-biridan 
alohida o‘rganiladi. Tarixni o‘rganish o‘tmishni aks ettirish xususi- 
yatiga ko‘ra birmuncha aniq yo‘naltirilgan holda tadqiq etiladigan 
bo‘lsa, o‘tmish haqida og‘zaki axborotlarning bugungi kunlargacha 
yetib kelishi afsonalar va rivoyatlar mazmunida kelishi mumkin2.
Tarix va tarixiy xotira o‘rtasidagi farqlardan yana biri o‘tmish- 
ni anglash imkoniyatlarining interpretatsiyalash jarayonidir.
Intellektual tarix sohasidagi eng muhim jarayonlardan biri 
sifatida tarixiy ong tushunchasini ta’kidlab o‘tish lozim. Tari­
xiy ongning dinamik holati uning professional-elitar va kunda- 
lik-ommaviy kabi ikki darajasida namoyon bo‘ladi3.
Tarixiy ong ijtimoiy ong shakllaridan biri sifatida tarixiy voqe- 
lik hodisalari, jarayonlarini aks ettiruvchi bilimlar yig'indisidangina