Metrologiya asoslari
Download 1.68 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Sub’ektiv xatolik
Muntazam xatolik deb umumiy xatolikning o‟lchashlarning barcha siklida
ma‟lum bir qonuniyat asosida yuzaga keladigan, saqlanadigan yoki o‟zgaradigan 44 tashkil etuvchisiga aytiladi. Masalan, o‟lchash qurilmasini darajalashda muntazam xatolik hosil bo‟ladi. Muntazam xatoliklarning kelib chiqish sabablari turlicha bo‟lib, shu nuqtai nazardan ular quyidagi guruhlarga bo‟linadi: uslubiy, sub’ektiv va instrumental xatoliklar. O‟lchash algoritmining noto‟g‟ri ishlab chiqilganligi va nazariy asosga ega bo‟lmaganligi natijasida uslubiy xatolik yuzaga keladi. Instrumental xatolik o‟lchash qurilmalari elementlarining konstruktiv jihatdan parametrlari va geometrik o‟lchamlarining mos kelmasligi natijasida hosil bo‟ladi. Masalan, sig‟imli namlikni o‟lchash qurilmasi elektrodlarining bir biridan farq qilishi, shkala bo‟limlarining to‟g‟riligi va darajalanishi, o‟lchash sxemalari kirish va chiqish impedanslarining o‟zaro mos kelmasligi va hokazolar. Sub’ektiv xatolik –operatorning fiziologik holati va xususiyatlariga bog‟liq bo‟lgan xatolikdir. Masala va misollar. 9.1. =10 Om ichki qarshilikka ega bo‟lgan manbaning E=2,5 V EYuKni o‟lchash uchun =1000 Om ichki qarshilikka ega bo‟lgan vol‟tmetrdan foydalaniladi. O‟lchash uslubining absolyut va nisbiy xatoliklarini aniqlang. 9.1-rasm.Vol`tmetr ulanqan elektr sxemasi. Yechilishi. 9.1-rasmga muvofiq vol‟tmetrning ko‟rsatkichlari =E /( ) ga teng bo‟ladi. Shundan kelib chiqqan holda, bu o‟rinda uslubiy xatolik vujudga keladi, bu xatolikning absolyut qiymati (9.1.) formulaga ko‟ra quyidagiga teng bo‟ladi: 45 E /( ) = /( )= 2,5 . Uslubning nisbiy xatoligi (9.2) formuladan hisoblanadi: = / E 100%= 9.2. pH-metr datchigininng EYuK ni R V =10 Mom kirish qarshiligiga ega bo‟lgan o‟zgarmas tok elektron vol‟tmetri bilan o‟lchash uslubining nisbiy xatoligini aniqlang. Datchik =2 MOm bo‟lgan ichki qarshilikka ega bo‟lgan EYuK generatoridan iborat. Javob: = -17%. 9.3. elektr zanjiri ketma-ket ulangan E=100 mV EYuK manbai va R=100 Om qarshilikka ega bo‟lgan rezistordan tarkib topgan. Tokni o‟lchash uchun zanjirga =7,5 Om ichki qarshilikka ega bo‟lgan milliampermetr ulangan. O‟lchash milliampermetrini ulash bilan hosil bo‟ladigan absolyut va nisbiy xatoliklarini aniqlang. O‟lchash sxemasini chizing. Javob: = - 0,07 mA: = -7%. Download 1.68 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling