«Mexanika» fanini mashina detallari qismidan amaliy mashg`ulotni bajarishga doir uslubiy ko`rsatma

Kontakt kuchlanishni tekshirish. Konussimon tishli g‘ildiraklarni kontakt kuchlanishga quyidagi ifodadan tekshiriladi:

bu erda, K_n- nagruzka koeffitsienti.

Nagruzka koeffitsienti quyidagicha topiladi:

K_H=K_H ∙K_H ∙K_Hv
bu erda, K_H - tish eni bo‘yicha nagruzkani taqsimlanishini hisobga oluvchi koeffitsient;
K_H-tishlararo nagruzkani taqsimlanishini hisobga oluvchi koeffitsient;
K_Hv- nagruzkani dinamik ta’sirini hisobga oluvchi koeffitsient.

2.1-masala. Konussimon to’gri tishli uzatmani loyiha hisobi bajarilsin. Bunda yetaklanuvchi valning burovchi momenti T₂=124 N∙mm; uzatishlar soni u=2,5; ruxsat etilgan kontakt kuchlanish [σ_H]=485MPa; yetaklanuvchi valning burchakli tezligi s^-1 deb olinsin.
Yechish:
Konussimon tishli g‘ildirakning tashqi bo‘luvchi diametri,

Standart qatordan d_e2= 200 mm
Shesterniyaning tishlar soni, z₁=24 deb qabul qilamiz.
G’ildrakning tishlari soni
z₂ = z₁∙u = 24∙2,5 =60;
Uzatma g’ildiraklarining tashqi moduli.
m_e = = = 3,33 mm.
m_e=3,34 mm deb qabul qilamiz.
Konusning boshlang’ich bo’luvchi burchagi.
= u =2,5; =21⁰; = 90⁰ - = 90⁰ - 21⁰ = 69⁰.
Tashqi konus yasovchisining uzunligi.
R_e = 0,5∙m_e = 0,5∙3,34 = 108 mm.
Tish uzunligi,

b₂=36 mm deb olamiz.
Shesternyaning bo`luvchi diametri.
d<sub>e1</sub>= m<sub>e</sub>∙z<sub>1</sub> = 3,34∙24 =80,16 mm.
Shesternyaning o`rtacha bo’luvchi diametri.
d_cp1= 2(R_e-0,5b) = 2(108-0,5∙30)sin21⁰ = 66,65 mm.mm.
Shesternyaning tish usti diametri.
= + 2m_e = 80,16+ 2∙3,34∙cos21⁰=86,4 mm.
= + 2m_e = 200+ 2∙3,34∙cos69⁰=202,4 mm.
Shesternyaning tish osti diametri.
= - 2,4 ∙m_e = 80,16 – 2,4∙3,34 = 72,14 mm.
= - 2,4 *m_e = 200– 2,4*3,34 =191,98 mm.
O’rtacha diametr boyicha shesternya eni koeffitsienti
ψ_bd = = = 0,45
Shesternyaning shu nuqtadagi tezligi.
V = = = 2,5 m/c.
Bu yerda; K_Hβ =1,04; K_Hα = 1,02; K_HV =1,05; ([2] 34-bet, 3.4, 3.5 - jadvallar).
K_H = 1,04∙1,02∙1,05 = 1,11
Kontakt kuchlanishni tekshiramiz,


σ_H=409 MPa<[σ_H]=485 MPa
Ushbu hisobdan ko`rinib turubdiki, mustahkamlik sharti bajarildi.
2.1-jadval