Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

tashkil etish va o‘tkazish» nomli BHMSlar 
«Inventarizatsiya jarayonida aniqlangan mol-mulk
kamomadi va ortiqchasining buxgalteriya hisobi va
soliqqa tortish tartibi to‘g‘risidagi Nizom» 
 
 
2.4. Inventarizatsiyaning maqsadi va vazifalari 
 
Inventarizatsiya o‘tkazishdan maqsad korxona balansida aks ettirilgan barcha tovar-moddiy 
boyliklar, kassadagi va bank schetlaridagi pul mablag‘lari, debitorlik va kreditorlik qarzlari, kelgusi 
davrlar xarajatlari, fondlar, zahiralar summalari hamda balansdagi boshqa moddalarning haqiqiy 
baholanganligini aniqlashdan iborat.
Inventarizatsiyaning asosiy maqsadi va vazifalari O‘zbekiston Respublikasi «Buxgalteriya 
hisobi to‘g‘risida»gi qonuni va №19-«Inventarizatsiyani tashkil etish va o‘tkazish» nomli BHMSda 
belgilangan.
Inventarizatsiya o‘tkazish jarayonida quyidagi asosiy vazifalar hal etiladi: 
-inventarizatsiya 
ro‘yxatlari 
va 
taqqoslash 
vedoostlari 
tuzish
yo‘li bilan mulklarning haqiqatda mavjudligini aniqlash; 
-sifat 
talablariga 
mos 
kelmaydigan 
ayrim 
tovar-moddiy
qiymatliklarni aniqlash; 
-normativdan oshiqcha, ishlatilmaydigan, keraksiz va uzoq vaqt turib qolgan mulklarni 
aniqlash; 
Инвентаризациянинг асосий мақсадлари 
(№19 БҲМС, 1.3-банди) 
Мулкларнинг ҳақиқ
ий 
мавжудлигини аниқлаш 
Ҳақиқатда мавжуд 
мулкларни бухгалтерия 
ҳисоби маълумотлари билан 
таққослаш 
Мажбуриятларнинг
ҳисобда тўлиқ акс
эттирилишини текшириш 

---

-moddiy 
javobgar 
shaxslarni 
tanlash 
va 
ular 
bilan 
to‘la 
moddiy
javobgarlik 
to‘g‘risida 
shartnomalar 
tuzilishining 
asosliligini
tekshirish; 
-mulklarning 
saqlanish 
sharoitini 
fizik 
xossalariga
muvofiq nazorat qilish; 
-omborxona xo‘jaligi va o‘lchash asboblarining holatini aniqlash; 
-dastlabki hisobning sifatini baholash; 
-dastlabki 
hisobni 
yuritish 
qoidalariga 
rioya
qilinishini tekshirish; 
-balansda aks ettirilgan pul mablag‘lari, mulklar, tugallanmagan ishlab chiqarish 
qoldiqlarining haqiqiy qiymatini tekshirish. 
Buxgalteriya hisobi ma’lumotlari bilan mulklar va majburiyatlar haqiqiy qoldiqlarining 
o‘rtasidagi farqlar quyidagi sabablarga ko‘ra vujudga kelishi mumkin:
Korxonalar hisobot yilida o‘tkaziladigan inventarizatsiyalar sonini, ularning o‘tkazilish 
sanasi, mulklar ro‘yxati va tekshiruv o‘tkazuvchilar vazifalarini yuqorida qayd etilgan qonun va 
standartlarga muvofiq mustaqil ravishda belgilaydi. Inventarizatsiya o‘tkazish majburiy bo‘lgan 
hollar bundan mustasno. 
№19-«Inventarizatsiyani tashkil etish va o‘tkazish» nomli BHMSga muvofiq quyidagi 
hollarda inventarizatsiya o‘tkazilishi shart: 

mulklar ijaraga berilganda, sotib olinganda, sotilganda, shuningdek, davlat korxonasi qayta 
tashkil etilgan (davlat tasarrufidan chiqarilgan) paytda qonunchilikda nazarda tutilgan hollarda; 

yillik moliyaviy hisobotni tuzish oldidan, inventarizatsiya hisobot yilining 1 oktyabridan 
kechiktirmay o‘tkaziladigan mulklardan tashqari. O‘zbekiston Respublikasi №4-«Tovar-moddiy 
zaxiralar» nomli BHMSga muvofiq (O‘zR Adliya Vazirligida ro‘yxatga olingan №486 
.28.08.1998 y.) tovar-moddiy zahiralar, bir yilda kamida 1 marta inventarizatsiya qilinadi. №5-
«Asosiy vositalar» nomli BHMSga muvofiq (O‘zR Adliya Vazirligida ro‘yxatga olingan №491, 
23.09.1998 y.), asosiy vositalar ikki yilda kamida bir marta, kutubxona fondlari esa besh yilda bir 
marta inventarizatsiya qilinadi.
Bulardan tashqari, quyidagi holatlar mavjud bo‘lganda ham inventarizatsiya o‘tkazilishi