Microsoft Word al azkor ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
8
«Ash-shayxu vash-shayxotu iza zanaya farjumuhuma» kabi mansux oyatlarni ham 
o’qishlari mumkin. Agar suv topa olishmasa, tayammum qilib, Qur’on tilovat qilishlari 
joiz. Bundan keyin tahorat buzilsa-da, qiroat qilish mumkin. Shu singari g’usl va 
tayammumdan keyin tahorat ketganida ham qiroat qilinaveradi. Ba’zi sohiblarimiz: 
«Muqim (ya’ni, o’z yurtida bo’lgan) kishi tayammum bilan namoz o’qisa, faqat namozda 
qiroat qilishi joiz. Ammo namozdan tashqarida mumkin emas. Safarda bo’lsa, joiz», 
deyishadi. Lekin yuqorida aytganimiz to’g’riroqdir. Chunki tayammum ham g’usl o’rniga 
o’tadi. Agar junub kishi tayammum qilib, keyin suvga yetishsa, g’usl qilishi lozim bo’lib, 
tayammumi bilan qiroat etishi haromdir. Agar endi tayammum qilib, namoz o’qisa va 
unda qiroat qilsa, so’ng tayammumi buzilib, yangidan tayammum qilsa, unga qiroat 
harom bo’lmaydi. Bundan boshqa fikrlar ham bor, lekin ular zaifdir. 
Agar junub kishi suv ham, tuproq ham topa olmasa, vaqt-ni g’animat bilib, namoz 
o’qisa, faqat namoz ichida qiroat qilishi joiz. Shunda ham Fotiha surasidan ortig’ini 
o’qimaydi. 
Fasl: Zikr qilayotgan kishi ishiga jiddiy qarashi lozim. Agar bir joyda o’tirgan bo’lsa, 
qiblaga yuzlanib, o’zini xokisor tutib, xushu’, sokinlik va viqor bilan boshini egib o’tiradi. 
Bundan boshqacha o’tirishning bir oz karohiyati bor. Agar uzrsiz holda mana shu ishlarni 
tark etsa, afzal narsani qilmagan bo’ladi. Komil sifatlarga amal qilmaslikning karohiyati 
yo’qligiga quyidagi oyat va hadislarni dalil qilib keltirishadi: 
«Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib 
turishida aql egalari uchun alomatlar borligi shubhasizdir. Ular turganlarida 
ham, o’tirganlarida ham, yotganlarida ham Allohni eslaydilar hamda osmonlar 
va yerning yaralishi haqida tafakkur qiladilar...» (Oli Imron, 190 – 191-oyatlar). 
Oisha (r.a.) aytadilar: «Rasululloh men hayz ko’rgan paytimda tizzamga suyanib, Qur’on 
o’qir edilar». Imom Buxoriy rivoyat qilganlar.
Muslimning rivoyatlarida esa: «Men hayzlik paytimda boshlarini tizzamga qo’yib», deb 
kelgan. 
Yana Oisha (r.a.) aytadilar: «Kundalik zikr vazifalarimni to’shagimga suyanib o’qir 
edim». 
Fasl: Zikr qilinadigan makon xoli, pok bo’lishi lozim. Chunki zikrni va zikr qilinajak 
Allohni hurmat qilishda ajr ko’pdir. Shuning uchun zikr masjidda va ulug’ maskanlarda 
bo’lishi afzal ko’riladi. Ulug’ imom Abu Maysara: «Alloh faqat pok makonda zikr qilinadi», 
deb aytganlar. 
Yana bir sharti og’iz toza bo’lishi kerak. Agar og’izda biror o’zgarish bo’lsa, misvok bilan 
ketkaziladi, yomon narsalar bo’lsa, suv bilan yuvib tashlanadi. Mabodo, og’iz 
yuvilmasdan Alloh zikr qilinsa, makruhdir, ammo harom emas. Og’iz tozalanmasdan 
turib, Qur’on o’qish ham makruh. 
Fasl: Zikr qilish shariat istisno qilgan o’rinlardan boshqa har qanday holatda mahbub 
amaldir. 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy