Microsoft Word chingiz aytmatov oqkema lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
40
bo‘lasanmi? Kutaver. O‘zingni baloga giriftor qilganingga arzisa edi. Tag‘in Olaboshni minib 
chopibdi. Seni qara-yu! Ko‘rpangga qarab oyoq uzatganingda edi, kim bilan o‘ynashayotganingni 
bilarding... U sening bo‘yningni sapchaday uzib tashlaydi. Sen qachondan beri odamlarga gap 
qaytaradigan bo‘b qolding? Qachondan beri botir bo‘lib qolding? Qizingni biznikiga yetaklab kelishni 
xayolingga ham keltirma. Ostonaga yo‘latmayman... 
Bola ma’yus bosh egib hovlida sekin-sekin yurardi. Uydan kampirning qichqirig‘i kelardi, keyin 
eshik taraqladi va Mo‘min uydan otilib chikdi. Chol Seydahmadning uyiga yo‘l oldi, yo‘lda esa unga 
Guljamol duch keldi. 
- Yaxshisi hozir emas, keyin, - dedi u cholga. Mo‘min bo‘shashib to‘xtab qoldi. - Yig‘layapti. 
Urdi uni, - pichirladi Guljamol. - Aytadiki, ular endi birga yashamasmish. U sizni qarg‘ayapti. 
Hammasiga otam aybdor, dedi. 
Mo‘min churq etmadi. Nima desin? Endi uni hatto o‘z qizi ham ko‘rishni istamaydi. 
- O‘razqul o‘zinikida ichib yotibdi. Hayvon hayvonligini qiladi-da, - pichirlab gapirdi Guljamol. 
Ular o‘y surib qolishdi. Guljamol achinib xo‘rsindi. 
- Hech bo‘lmasa, bizning Seydahmad tezroq kela qolsa edi. Butun qaytishi kerak. Birgalashib shu 
yog‘ochni olib chiqsalaring bir balodan qutulardilaring. 
- Gap yog‘ochdami? - boshini chayqadi Mo‘min. U o‘ylab qoldi va yoniga kelib turgan nabirasini 
ko‘rib, unga: 
- Bor, sen o‘yna, - dedi. 
Bola nariga ketdi. U molxonaga kirib, yashirgan durbinini oldi. Uni artdi. «Ishlarimiz yomon, - u 
durbinga g‘amgin so‘zlay boshladi. - Bunga biz portfel ikkalamiz aybdorga o‘xshaymiz. Biron-bir 
joyda boshqa maktab bo‘lganda edi. Biz portfelim bilan o‘sha yoqqa o‘qishga ketardik. Hech kimga 
bildirmasdik. Faqat, bobomga qiyin bo‘ladi, qidiradi. Sen-chi, durbin, kim bilan oq kemaga qaraysan? 
O‘ylaysanki, men baliq bo‘lolmaymanmi? Mana ko‘rasan. Oq kemaga suzib boraman...» 
Bola pichan g‘aramining orqasiga berkinib, durbinda atrofga qaray boshladi. Uzoq qarash 
ko‘ngliga sig‘madi. Boshqa vaqtda bo‘lsa, qarab ko‘zing to‘ymaydi: kuz o‘rmonlariga qoplangan 
tog‘lar ko‘rinadi, yuqori oppoq qor, past yal-yal yonadi, qip-qizil cho‘g‘. 
Bola durbinni joyiga qo‘yib, saroydan chiqarkan, bobosining egar-jabduqli otni hovlidan olib o‘tib 
ketayotganini ko‘rib qoldi. 
Bola bobosining oldiga chopaman deb turgandi, uni O‘razqulning qichqirig‘i to‘xtatdi. O‘razqul 
ichki ko‘ylakda, yelkasiga po‘stin tashlagan, basharasi sigirning shishgan yeliniday qip-qizil edi. 
- Ey! - dag‘dag‘a bilan qichqirdi u Mo‘minga. - Otni qayoqqa olib ketyapsan? Qani, joyiga kiritib 
qo‘y. Sensiz olib chiqamiz. Qo‘lingni tegiza ko‘rma. Endi sen bu yerda hech kim emassan. Men seni 
ishdan bo‘shataman. Xohlagan tomoningga jo‘na. 
Bobo alamli kulimsirab otni qaytarib otxonaga olib kirdi. Mo‘min qo‘qqisdan behad keksayib va 
cho‘kib qolgandek bo‘ldi. U chorig‘ini shapillatib, atrofga boqmay borardi. 
Bola bobosi tortgan jabrdan bo‘g‘ilib, yig‘laganini hech kimga ko‘rsatmaslik uchun daryo qirg‘og‘i 
bo‘ylab chopib ketdi. Oddidagi so‘qmoqni tuman bosganidan goh ko‘z ilg‘amas, goh yana oyog‘i 
ostida ko‘rinib qolardi. Bola ko‘z yoshlarini oqizib chopib borardi. Mana uning suyukli xarsanglari: 
«tank», «bo‘ri», «egar», «yotoq tuya». Bola ularga hech nima demadi: ular hech nima tushunmaydi, 
joyida qotib turgani-turgan. Bola faqat «yotoq tuya»ning o‘rkachini quchoqladi va sarg‘ish toshga 
engashib, ilojsiz dard-u hasrat o‘tida o‘rtanib ho‘ngrab yig‘ladi. U yig‘lay-yig‘lay yuragini bo‘shatdi 
va tinchlandi. 
Oxiri boshini ko‘tarib, ko‘zini artdi-da, oldinga qarab dong qotib qoddi. 
Naq uning ro‘parasida, narigi qirg‘oqda, suvda uchta bug‘u turardi. Haqiqiy bug‘ular. Tirik. Ular 
suv ichgani kelgan, endi tashnalikni qondirganga o‘xshardi. Bittasi - eng katta shoxlisi yana suvga 
boshini egib suv simirar ekan, suvga go‘yo shoxlarini oynada ko‘rmoqchi bo‘lib tikilayotgandek 
tuyulardi. U qo‘ng‘ir tusli, ko‘krakdor va kuchli edi. Boshini silkitganda yungli, oqish labidan 

---

Chingiz Aytmatov. Oqkema (qissa)