Microsoft Word chingiz aytmatov oqkema ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
14
Муштини тугиб тоғ томонга дўлайтирди. Унинг қоқ суяк бўлган жоҳил мушти окуляр олдида 
узоқдан дағдаға солиб турарди. «Эрмак топдинг ўзингга. Худо кўтарсин кемангни. Ўт тушсин, 
чўкиб кетсин...» 
Ҳовлидаги самовар қайнади. Қопқоқ остидан бурқсиб кўтарилаётган буғ дурбинда кўриниб 
турарди. 
Бекей хола самоварни олиб кетгани чикди. Бувисининг яна жазаваси тутди. Ма, 
жиянчангнинг қилмишини кўриб қўй дегандек, чайнаб ташланган кўйлагини унинг бурнига 
тиқди. 
Бекей хола уни тинчитмоқчи, юпатмоқчи бўлди. Бола унинг нималар деб таскин 
бераётганини билиб турарди. Ҳар қачонгидек, бу сафар ҳам шундай деяётгандир: «Хафа 
бўлманг, знажон. Эси йўқ, гўдак ҳали - нимасидан хафа бўласиз. Бу ерда биронта жўраси йўқ, 
бир ўзи. Қичқириш, гўдакни қўрқитишдан нима фойда». Бунга бувининг ҳам жавоби шубҳасиз, 
аниқ: «Сен менга ўргатма. Сен олдин ўзинг туғиб кўр, болаларни тергашни ўшанда биласан. У 
нима қилиб тоғда санқиб юрибди? Бузоқни арқонлаб қўйишга вақти йўқ. Тоғда у нимага бунча 
тикилгани-тикилган? Саёқ ота-онасининг йўлигами? Уни туққанлар турли тарафга қочиб 
кетишди. Сенга яхши-да, бепушт...» 
Бола ҳатто шундай узоқ масофадан туриб дурбинда Бекей холанинг ич-ичига ботган 
юзларининг қандай оқариб-бўзариб кетганини, бутун вужуди билан титраб-қақшаб ўгай 
онанинг юзига - бола холасининг қандай жавоб қилишини аниқ биларди - тўрсиллатиб гапириб 
ташлаганларини билиб турди: «Сен ўзинг жодугар кампир, қанча ўғил-қиз ўстириб қўйдинг? 
Ўзинг ким бўлибсан?» 
Ғала-ғовур бошланди! Буви жаҳлдан уввос сола бошлади. Гулжамол аёлларни яраштиришга 
уриниб, бувини қучоқлаб, юпатгани уйга олиб кирмоқчи бўлар, у эса, баттар тутоқиб, ҳовлида 
жиннилардек у ёқдан бу ёққа зир югурарди. Бекей хола қайнаб ётгак самоварни кўтарганча доғ 
сувни тўкиб-сочиб, чопгак кўйи уйга олиб кириб кетди. Буви эса толиқиб, молларга сув 
қуйиладиган нов томонга тушиб кетди. У ҳўнграганча йиғлаб ўз тақдиридан қаттиқ куйинарди. 
Болани унутди, знди яратган парвардигорнинг ўзига, бу фоний дунёнинг бепарволигига ёпишиб 
кетди. «Ҳали менга осиляпсанми? Сен менинг кимлигимни сўраяпсанми? - буви ўгай қизнинг 
орқасидан ғазабланарди.- Агар мени худо жазоламаганда, агар у менинг беш гўдагимни 
бағримдан юлиб олмаганда, ёлғиз ўғлим ўн саккиз ёшида урушда ўққа учмаганда, чолгинам, 
меҳрибонгинам Тайғар сурув билан бўронда қотиб қолмаганда, мен сиз, ўрмон одамларининг 
орасида юрармидим? Мен сенга ўхшайманми, сенга-я, туғмас? Мен қариган чоғимда сенинг 
жиннисифат отанг Мўмин билан яшаб юрармидим? Қайси айбим - гуноҳларим учун сен мени 
бунча қийнадинг, лаънати худо? 
Бола кўздан дурбинни олиб, ғамгин бош эгди. «Биз энди уйга қандай қайтамиз? - Секингина 
портфелга сўз қотди у. - Бунинг ҳаммасига мен сабабчи, жинни бузоқ сабабчи. Яна сен ҳам 
сабабчисан, дурбин. Оқ кемага қарагани ҳар сафар мени сен чақирасан. Сен ҳам айбдорсан». 
Бола атрофга разм солди. Чор атроф тоғ - қоя, ўрмон. Тепаликдан, музлар қўйнидан 
бошланган ирмоқлар ярқираб жилваланганича оҳиста пастга оқиб тушар ва фақат шу ерга, 
пастга тушгандан кейингина дарё бўлиб тинимсиз ҳайқириб ётиш учун овоз пайдо қилгандек 
бўларди. Тоғлар эса улкан ва ниҳоясиз, кўкрак кериб турарди. Бола ўзини шу дақиқаларда 
бағоят кичик, бағоят ёлғиз, бутунлай унутилган ҳис қиларди. Фақат тоғлар бор унинг ёнида, 
тоғлар, чор атрофда баланд тоғлар. 
Қуёш кўл томонга оға бошлади. Ҳаво унчалик иссиқ эмасди. Шарқ тарафдаги қияликларга 
биринчи, калта соялар тушди. Қуёш энди тобора пастга йўналаверади, соялар эса пастга, тоғлар 
пойига чўзилаверади. Одатда, куннинг айни шу маҳалида Иссиқкўлда оқ кема кўринарди. 
Бола дурбинни кўзга ташланиб турган ўша энг узоқдаги жойга бурди ва нафасини ютиб 
кутиб турди. Ана у! Ҳамма нарса бирдан унутилди: у ерда, олдинда. Иссиқкўлнинг кўм-кўк 

---

Чингиз Айтматов. Оқкема (қисса)