Microsoft Word chingiz aytmatov somon yoli ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
32
сумкасини ахтариб, хат берди. Унинг бу секин имиллашига аччиғим келиб: «Тезроқ 
айтмайсанми, зориқтирмай, кимдан экан?»–десам, Майсалбекдан чоғи, деди. Суюниб, юрагим 
ҳовлиққанидан, ҳамиша Майсалбекнинг хатлари уч бурчак бўларди, бу сафар босма билан 
босилган тўрт бурчак, сирти қалин атлас қоғоз эканига ҳам эътибор бермабман. Шу пайт ярадор 
оёғини судраб қўлтиқтаёқ билан қўшнимиз Бектурсун келиб қолди, зерикканда келиб 
ғурунглашиб кетарди. Хат келган шекилли, ҳо, Майсалбекданку, деб сабрсизлик билан 
кўришди. «Қўлинг нега қалтирайди? Берироқ ўтириб ўқиб берчи»–дедим. Шундай десам 
кигизнинг четига ўтириб, вой оёғим, деб оғриқсиниб, ранги кўкариб, терлаб кетди ўзи ҳам. 
Хатни қўли қалтираб аранг очди-да, ўқий бошлади. Оҳ шўрлик болам, шўрлик хат... 
«Онажоним, оқ сутингиздан айланайин, онажоним! деб бошлабди хатини.– Мен сизнинг 
қандай одам эканлигингизни билмасам, бу хатни ёзмас эдим. Сизнинг ақллилигингизга, 
ғайратингизга, сизнинг куч-қудратингизга ишониб шуларни ёзаяпман. Шундай бўлса ҳам нима 
деб тушунтиришга, нима деб айтишга сўз тополмай, аллақандай оқ қоғозни қоралаб 
ўтирибман. 
Ахири менинг қилган ишимни тўғри деб топарсиз, мен бунга ўзимга ишонгандек ишонаман. 
Ҳа, она, сўзсиз мени тўғри дерсиз... Шундай бўлса-да, тушунсангиз ҳам юрагингизнинг тагида 
менга деган айтилмаган савол қолар: «Болам, қандай қилиб ўз умрингдан ўзинг кечдинг? Одамга 
бир мартагина насиб бўладиган бу ёруғ дунё билан ўзинг видолашиб кетавердинг? Мен сени 
нимага туғиб, нимага ўстирдим?» Ҳа, она, сиз онасиз. Сизнинг бу саволингизга тарих кейин 
жавоб берар. Бу энди менинг айтадиганларим, урушни биз тилаб олганимиз йўқ, бу кўпнинг 
бошига келган қирғин, бутун инсониятга қилинган зулм бўлди. Биз у билан курашмай 
қололмаймиз, унинг учун қон тўкиб, унинг учун жон бериб, уни ер билан яксон қилишга 
мажбурмиз. Шундай қилмасак бизнинг одам деган номимиз ўчади. Мен урушда юриб мардлик 
кўрсатайин деб хеч қачон орзу қилмаган эдим, мен ўзимни энг бир фахрли, энг бир олижаноб 
ишга – муаллимликка бағишлаган эдим. Замон шундай келди. Болаларни ўқитиш ўрнига қўлимга 
қурол ушлаб, жангчи бўлдим. Бу менинг айбим эмас. 
Мана ҳозир мактабда ўқувчи ёшларга менинг биринчи ва энг охирги бериб кетар васиятим 
шу, уларга бериб кетган билимим ҳам шу. Бунга мен ҳаётдан олган ҳамма билимимни, вужуду 
дилимни қўшдим. 
Бир соатдан кейин мен Ватаним топширган ишга бориб, қайтиб келмайман, душман 
тўдасига бориб, уни қийратиб, ўзим ҳам йўқ бўламан. Ватан учун, эл учун, ғалаба учун дунёнинг 
барча яхшилиги учун... 
Бу менинг сўнгги хатим, сўнгги қалам тебратишим, сўнгги сўзим. Она, минг бор она десам 
ҳам қадрингизга ета олармидим, тушунинг бу оддий ўлим эмас, бу осонгина жондан кечиш 
эмас, бу ҳаёт кечиришнинг энг тенгсиз тури. Балки қулоққа қайта-қайта ўқилса ҳам, бу яшаш 
учун бўлган ўлим. Мен ҳозир шуни ўз ихтиёрим билан танладим. Менинг ҳеч қандай тап 
тортган ерим йўқ. Ватаним шу ишни менга ишониб топширгани учун фахрландим. 
Мени йўқламанг, она. Мени бежиз кетди ҳам деманг. Дунёда бундан кейин уруш бўлмаса, 
янги кўз очган боланинг ингалагани – ўша мен, бўй етган қизларнинг севги тўла ёниқ кўзлари – 
ўша мен, ниҳолларда кўкарган куртак – ўша мен, далада униб чиққан экин – ўша мен, 
муаллимнинг болаларга биринчи ўргатган «а» ҳарфи – ўша мен, ўшанинг бари мен, ўшанинг 
бари мен, мен деб билиб юринг, онажоним! 
Йиғламанг онажоним, ҳеч ким йиғламасин. Бундай ўлим учун ҳеч ким йиғламасин. Алвидо, 
мангуликка хайр, алвидо!.. Алвидо, чўққиларингдан айланайин, Ола тоғ! 
Сизнинг муаллим ўғлингиз – лейтенант Майсалбек Сувонқулов. 
Фронт. 1943 йил. 9 март. Тунги соат 12». 
 
Қайғу-аламдан зил тортган бошимни зўрға кўтариб қарасам, ҳовлида одамлар тўпланиб 

---

Чингиз Айтматов. Сомон йўли (қисса)