Microsoft Word isajon sulton ozod ziyouz com doc

 
Шамол 
 
Шу тобда кўкда оқ булутлар сузиб бормоқда эди.
Юксакларнинг шамоли уларни сурув-сурув ҳайдаб борар, бир 
оздан кейин шакли ўзгариб, шиддат билан олдинга интилаётган ёш 
тойлар тўдаси шаклини олмоқдайди. Самовий бу отларнинг узун 
ёллари шамолда ҳилпираб, адоқсиз тиниқ кенгликларда роҳатланиб 
чопишаётгандек туюларди. Ортларидан эргашган қора булутлар 
тўдаси оғир-вазмин сузар, булар ғоятда кўп ва қат-қат, бағирларида 
жалаларни олиб келаётган бўлишлари ҳам эҳтимол. 
У лола ўша булутлар чиқиб келган жойда ўсса керак, деб 
хаёлидан ўтказди Озод. Шамол пайдар-пай эпкин урмоқда, лойқага 
қоришган ўт-ўлан исини димоққа тутмоқда эди.
Йўл аниқ: Учёнғоқдан ошиб ўтилса, ундан нарида Туз чўлию 
Ойдинкўл бор. Ойдинкўлдан ҳам нарида яйдоқ биёбон, биёбон ортида 
эса тошлоқлар ястаниб ётади. Кейин тоғу тош бошланиб кетади, 

---

Исажон Султон. Озод (роман) 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
7
янаям ичкарироқда, икки тоғ орасида сип-силлиқ баланд қоялар бўй 
чўзган, ўша қояларнинг энг тепасига чиқиб борилса бас. “Тушгача 
етиб бораман, чўққиларга чиқиб-тушгунимча яна бир оз вақт ўтса, 
шомга қадар изимга қайтсам керак”, деб ўйлади Озод. Шу маҳал 
дарахтларнинг баргларини шитирлатиб шамол эсиб ўтди-да, 
қаршисидаги тупроқ йўлнинг чангини тўзғита бошлади. Уни Озод 
яхши танир эди – оғоч баргларининг орасида ёки майсаларнинг 
остида яшириниб ётиб, гоҳо кичкина қуюнчалар ҳосил қиладиган, 
болакайларнинг кўзларига қум-тўзон сочиб ўйнашни ёқтирадиган 
беқарор шамол эди у. Ҳозир у Озоднинг олдига тушиб олган, гоҳ 
яқинлашиб, гоҳ узоқлашиб тўзон сочмоқда эди. 
 
Тошкесар 
 
Қуёш кўтарилгани сайин атроф аста-секин жонланмоқда, ўтлар 
илғар-илғанмас қад ростлаб, нур тушган томонга ўгирилмоқда, 
кунгабоқарлар лаппакларини қуёшга тўғриламоққа уринишмоқда эди. 
Қайдадир бир қуш ҳадиксираб чирқиллади, бошқа томондан ана 
шундай ҳадик билан бошқа қуш унга жавоб берди. 
Энди енгил шабада эсарди. Йўл ёқасида бир киши чопонининг 
ўнгирини қайириб олиб, қўлида болғасию чўкичи, тош кесмоқда эди. 
Ҳорманг, – деди Озод. 
Бор бўлинг, ўғлим, – деди тошкесар, пешанасининг терларини 
артиб. 
Иморатга тош кесяпсизми? – деб сўради Озод. 
Тўғри айтасан, – деди тошкесар. – Анави ерга учта айри-айри уй 
солишим керак. Ҳали биттасининг пойдеворини битказолмадим. 
Ўғиллардан учта, учаловини ҳам уйлаб-жойлаб олсам, кейин бемалол 
оёғимни узатармидим...
Ёғоч-чи, етарлими? – деди Озод. 
Менга-ку етади, – деб кулимсиради суҳбатдош. – Аммо кенжам 
ҳали жуда ёш, унгача тераклар ўсиб қолса ажабмас. Айтмоқчи, отанг 
қалай, яхши юрибдими? 

---

Исажон Султон. Озод (роман) 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
8
Раҳмат, яхши, – деди Озод. – Биласиз-ку, экинзордан бери 
келмайди. Бугун саҳарлаб ҳам суғоришим керак деб ўша ёққа 
кетувди. 
Аслида отанг ҳам, мен ҳам бир хил иш билан оворамиз, – деди 
тошкесар. – Юмушимиз бошқа-бошқа бўлса-да, маъноси битта: 
болам-чақам деб тиришамиз. Эшитишимча, тоққа кетаётган эмишсан? 
Ҳа, – деди Озод, тасдиқлаб. – Искандар деворига боряпман. 
Сенга бир гап айтайми? – деди тошкесар. – Бу йўлда хунобадан 
иборат дарёлар бор, хуноба эмас, балки заҳар-заққум дейилса, янада 
тўғрироқ бўлар. Тоғлари ҳам осмонга тиғ тортган, бу тиғларнинг 
барчаси шафқатсиз равишда қон тўкаман, деб турибди. Ҳар томонида 
ўт туташган даштлар ёлқинланиб, осмонга бош уради, Ўрмонлари ҳар 
хил даҳшатли балолар билан тўла, ундаги ҳар бир дарахтнинг шохи 
ғамдан, барги эса балодан иборатдир. Осмонда чарх уриб юрувчи 
булутлар киши бошига ёмғир ўрнига тош ёғдиради. Булутларидан 
чақнаган чақмоқлар оловидан оламга ўт тушади. У ерда бир тун 
қўниш учун маскан йўқ. Танга мадор берувчи сув ҳам, дон ҳам 
топилмайди. Минг туман қуш у томонга сафар қилиб, ҳавода минг 
йил қанот қоқса ҳам, бу йўлни босиб ўтмоғи ва мақсадига етмоғи 
маълум эмас
2
... Хуллас, манзилга етгунингча шунга ўхшаш кўп 
нарсаларни кўрасан. Лола десанг, у лолани деб фиғон чеккан 
кишилардан, бахт қуши десанг, уни дея ғуссага чўмган одамлардан 
хабар топасан. Йўлда яна нималар борлигини айтиб ўтирмай, ўз 
кўзинг билан кўрарсан... лекин билиб ол, у ёқда энг яқин ҳамроҳинг – 
шамол бўлади... – Кейин овозини пасайтириб, шивирлади: – Илк 
қирга чиққанингда ҳаммаёқни энлаб кетган чечакларни кўрасан... 
шунда уларга қараб “Ассалому алайкум, эй аҳли маъни” деб қичқир. 
Хўп, – деди Озод. – Аслида сиз айтган шамолнию теваракдаги 
ҳамма нарсани болалигимдан бери танийман. – Кейин кулимсираб 
қўшиб қўйди: – Ўзимизнинг жайдари шамол-да у.