Microsoft Word kemal- içindekiler

 
B. Halk Eğitimi ve Yaygın Eğitim 
Okul eğitim-öğretiminden farklı olarak toplumların kendi kendilerini 
yönetmelerine başarı sağlayan, hayatla ilgili konularla ve güzel sanatlarla 
yakından ilgilenen insanların ekonomik, toplumsal uyumunu hazırlayarak 
değişmeleri daha iyi anlamalarına yardım eden çalışmalardır.
132
Halk eğitiminin cumhuriyet dönemindeki gelişmesi, cumhuriyet ilanı ile beraber, 
halkın içinde bulunduğu zorlu problemlerin çözümün için onlara yardımcı 
olabilmenin tek yolunun eğitim olduğunu görülmüştür. Bu nedenle Cumhuriyet 
Hükümetinin ilk Milli Eğitim Bakanı İsmail Safa Bey, 25 Kasım1923 tarihli ve 
1971/3655 sayılı tel tamimi ile valilerden, milli eğitim görevlileriyle birlikte halk 
eğitimi çalışmalarına geçmelerini istemiştir. Genelgede yurdumuzun her 
köşesinin “cehalet ve irfansızlığın acısı altında muzdarip” olduğu belirtilmekte, 
halk ile okullar ve öğretmenler arasında yakın ilişkiler kurulması, eğitimin her 
yaştaki ve sınıftaki halkın ihtiyaçları durumuna getirilmesi, toplumsal, ekonomik 
ve ulusal sorunlar konusunda öğretmen ve halktan ortak kurullar oluşturularak 
131
Ural, Serpil, “ABC Çevre” Türkiye Çevre Vakfı Yayını, Ankara, 1996, s.12-19 
132
EERKAN, Halil, “Halk Eğitimi ve Toplum Kalkınması”,Adana, Gürpınar Matbaası,1975, s: 4. 

---

203
çalışmalarının sık sık yoklanması, mahalli yayınlara önem verilmesi, bu 
konudaki çalışmaların sonucunun on gün içinde bakanlığa bildirilmesi 
isteniyordu.
133
1928’de yeni harflerin kabulünden sonra Atatürk’ün önderliği ile millet 
mektepleri açılmış, bu halk eğitimi hareketinde, bütün öğretmenlerle birlikte 
birçok aydın da seferber olmuşlar. Bu seferberlik ruhunun verdiği heyecanla ve 
yeni harflerin sağladığı kolaylıkla kısa bir zamanda ve az bir masrafla 
milyonlarca vatandaşa okuma-yazma ile birlikte temel bilgiler de verilmiştir. 
Yüzyılımızın yetiştirdiği değerli eğitimcimiz ya da eğitim düşünürümüz olan İ. 
H. Baltacıoğlu, 1930’larda halk eğitiminin amaçlarını genişleterek şöyle 
sınıflandırır: “Birinci amaç; Türk halkının kültür seviyesini yükseltmektir. 
Kültür seviyesi deyimiyle anlaşılması gereken noktalar; millet, insaniyet 
kavramlarını oluşturan kavramsal değerler ve bunların gelişimleri, bunların 
gerçekleri hakkında halka fikirler vermek; zaten yaşamakta oldukları manevi 
hayatın bilincini ortaya çıkarmaktır. Bu tedrisatın asıl amacı çoğu kez yapıldığı 
gibi halkı geçmişe bağlamak değil; halka gelecek bilinci vermek halkın devrim 
ve gelişim yeteneğini arttırmaktır. İkinci amaç; Türk halkının medeni seviyesini 
yükseltmektir. Bu medeni seviye ile anlaşılması gereken noktalar; Avrupa 
medeniyeti kavramını oluşturan yemek, içmek, giyinmek, çocuk büyütme, ev 
idare etmek, içtimai hayata yaşamak halkındaki ilmi, sıhhi, ahlaki ve bedeni 
133
MEB. “Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü Çalışmaları”, Ankara, 1984, s. 30

---

204
kuralların, tekniğin hepsidir. Üçüncü amaç; halkın mesleki seviyesini 
yükseltmektir. Bundan anlaşılması gereken mana, çeşitli mesleklere mensup olan 
Türkleri, bu mesleklere has olan ilim, sanat, ticaret, ziraat, zanaat teknikleriyle 
donatmaktır.
134
Halk eğitiminin vasıtaları okutmak, göstermek ve yaşatmaktır. Bu eğitimin 
çevreleri de çocuklar için tabii çevreler, gençler yetiştirici çevreler, yaşlılar için 
yardımcı tahsildir.
135
1930 yılında yurttaşların öğrendiklerini unutmamaları ve 
okuma alışkanlıklarını sürdürmeleri amacıyla halk okuma odaları açılmaya 
başlanmıştır. Okuma odalarının sayısı 1936’da 500’e yükselmiştir. Ancak, daha 
sonraki yıllarda bu konuya gereken önem verilmemiş ve oda sayısında düşme 
olmuştur. 1953’ten sonra okuma odalarının yeniden geliştirilmesi yoluna 
gidilmiştir.
136
Kültür zenginliği açısından dünyada iki ülkeden biriyiz, el sanatlarımız ve Türk 
Kültürünün niceliğini, niteliğini, ferasetini, değerini ve önemini bütün dünya 
kabul etmiştir, mazimizin bu değerli hazinelerini nesilden nesile taşıyan, yine 
halk eğitimi olmuştur. Eğer, halk eğitiminin özündeki bazı engeller 
134
AYHAN, Serap, “Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu 1886-1978 ve Halk Eğitim ile İlgili Görüşler” 
A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 23, 1. 1990. s. 290 
135
TOZLU, Necöettin, “İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun Eğitim Sistemi Üzerine Bir Araştırma” 
İstanbul, MEB Yayınları, 1989, s. 105.
136
MEB. Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü Çalışmaları, s. 31. 

---

205
giderilebilirse kısa sürede tam istihdama bile ulaşmamız olabilecektir. İşte, bir 
yaygın eğitim şurası yapma düşüncesi bu ve benzeri ihtiyaçlardan doğmuştur.
137
Halk eğitimi bir toplumun milli birlik ve beraberliğinin sağlanması toplum 
bilincinin oluşması ve toplumu oluşturan bireylerin birbirlerini kabullenmelerini 
sağlamak yolu ile bireyin bireye, bireyin topluma karşı görev ve 
sorumluluklarını hissettirerek aralarındaki sevgi ve saygı bağlarını artırır. 
Yaygın eğitimi (okul dışı eğitim-halk eğitimi) okul dışı olan ve halka uygulanan 
eğitim kastedilmektedir. Radyo-televizyon, basılı yayın organları gibi çok çeşitli 
ve çok etkili yöntemlere sahiptir, en etkili yöntem ise görme ve işitme yollarıdır. 
Yaygın eğitim alanında çok faydalı faaliyetlerin sürdürülebileceği söylenebilir. 
Toplumumuzda bilimsel seviyede çevre ve eğitim üzerine programları büyük bir 
ilgi ile izlenmekte ve çok etkili olabilmektedir. Basında bireylerin eğitilmesi 
açısından çok önemlidir. Ancak radio, televizyona gore basını izlemek için 
okuma yazma bilmek gerekmektedir. Yaygın eğitim düzeyinde Çevre İçin 
Eğitim, vatandaşın kamunun çevre ile ilgili yaşam ile ilgili değer yargıları, 
toplumsal değişim deneyimleri, tutumları ve davranışları üzerinde etkili olmak 
üzere çalışmalar yapılmasını öngörmektedir.