Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

tutsiyasini atroflicha o‘rgangan inson O‘zbekiston siyosati insonning 
munosib hayoti va erkin rivojlanishini ta’minlaydigan sharoitlarni 
yaratishga qaratilgan davlat ekanligiga iqror bo‘ladi. Bundan kelib 
chiqadiki, oziq-ovqat xavfsizligi odamlar hayotini ta’minlashda asosiy 
o‘rin tutadi, u birinchi navbatda, insonning asosiy huquqi uning 
mavjudligini ta’minlashga bo‘lgan huquqini amalga oshirishga 
qaratilgan ijtimoiy yo‘nalishni aks ettiradi. 
Oziq-ovqat xavfsizligi milliy xavfsizlikning muhim tarkibiy qismidir, 
chunki u asosiy oziq-ovqat mahsulotlarining barqaror ishlab chiqarilishi 
va aholining undan foydalana olishini ta’minlaydi. 
Ma’lumki, mustaqil O‘zbekistonda hozirgi zamon qishloq xo‘jaligini 
isloh qilishning muhim siyosiy xususiyati mavjud. Ana shu xususiyatni 
ko‘zda tutgan holda davlatimiz rahbari shunday deb ta’kidlagan: «Bugun 
shuni chuqurroq anglamoqdamizki, umuman jamiyatimizning yangila-
nishi samaradorligi, mamlakatimizdagi demokratik jarayonlarning 
rivojlanishi darajasi qishloq xo‘jaligini isloh qilishning qanchalik 
muvaffaqiyatli kechayotganligiga, bu jarayon qishloq hayotining barcha 

---

 493
jabhalariga qanchalik chuqurroq singib borayotganligiga bog‘liq»
1
.
Qishloq xo‘jaligini isloh qilishning fuqarolik jamiyati asoslarini 
shakllantirishga ta’sir ko‘rsatuvchi aytib o‘tilgan siyosiy omili tarkibida 
oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash va xalq farovonligini oshirish 
masalalarini ajratib ko‘rsatish mumkin. Ushbu masalalar davlatimiz 
rahbari Islom Karimov tomonidan «Qishloq taraqqiyoti va farovonligi 
yili» davlat dasturini ishlab chiqish, uni amalga oshirishda ko‘p sonli 
jamoat institutlari ishtiroki borasida: «2009-yilning «Qishloq taraqqiyoti 
va farovonligi yili» deb e’lon qilinishidan kelib chiqqan holda amalga 
oshirilishi zarur bo‘lgan keng ko‘lamli va chuqur islohotlar mohiyatini 
barchamizga ma’lum oddiy bir haqiqat bilan ifodalash mumkin: qishloq 
rivoj topsa dasturxonimiz noz-ne’matlarga to‘ladi, turmushimiz sifati 
ortadi. Oqibat natijada oziq-ovqat xavfsizligi va xalqimizning farovonligi 
o‘sishi uchun ishonchli va barqaror zamin yaratiladi, mamlakatimizning 
qiyofasi tubdan o‘zgaradi»
2
, – deb ta’kidlaganida taraqqiyotning 
bardavomligini sezmaslik, ko‘rmaslik mumkin emas. 
Ma’lumki, «oziq-ovqat xavfsizligi» zamonaviy iqtisodiy, huquqiy va 
siyosiy fanlarning fundamental tushunchalaridan biridir. Ushbu tushuncha 
«oziq-ovqat bilan ta’minlanganlik» tushunchasining sinonimi bo‘lib, ayni 
paytda BMTning rasmiy terminologiyasiga muvofiq «oziq-ovqat 
siyosati», «oziq-ovqat rejalashtirilishi», «oziq-ovqat ta’minoti», «oziq-
ovqat ehtiyojlari», «oziq-ovqat rezervlari», «oziq-ovqat resurslari» kabi 
turdosh atamalar bilan uzviy bog‘liq. Bundan ko‘rinadiki, oziq-ovqat 
xavfsizligini ta’minlashning doirasi birmuncha keng. 
Oziq-ovqat xavfsizligi muammolari umuman butun dunyoda va 
xususan, ayrim hududlarda bugun nihoyatda muhim ahamiyat kasb 
etmoqda. Bu borada misol sifatida shuni qayd etish mumkinki, g‘allaning 
jahon narxi 2006-yilga nisbatan o‘rta hisobda ikki baravar, 
sabzavotlarning narxi ikki baravardan ziyod oshgan
3
. Bunday sharoitda 
anglanadiki, ichki iste’mol bozorini mamlakatimizdagi yetishtiriladigan 
1
Ʉɚɪɢɦɨɜ ɂ. Ⱥ. Ԕɢɲɥɨԕ ɯʆɠɚɥɢɝɢɧɢ ɪɢɜɨɠɥɚɧɬɢɪɢɲ – ɯɚɥԕ ɮɚɪɨɜɨɧɥɢɝɢ
ɦɚɧɛɚɢɞɢɪ // ȸɡɛɟɤɢɫɬɨɧ Ɋɟɫɩɭɛɥɢɤɚɫɢ ɉɪɟɡɢɞɟɧɬɢ ɦɚɬɛɭɨɬ ɯɢɡɦɚɬɢɧɢɧɝ ȼɟɛ-
ɫɚɣɬɢ – www/press-service.uz;
2
Ʉɚɪɢɦɨɜ ɂ. Ⱥ. ȸɡɛɟɤɢɫɬɨɧ ɯɚɥԕɢɝɚ ɹɧɝɢ-ɣɢɥ ɬɚɛɪɢɝɢ // ȸɡɛɟɤɢɫɬɨɧ Ɋɟɫ-
ɩɭɛɥɢɤɚɫɢ ɉɪɟɡɢɞɟɧɬɢ ɦɚɬɛɭɨɬ ɯɢɡɦɚɬɢɧɢɧɝ ȼɟɛ-ɫɚɣɬɢ – 
www.press-service.uz
.
3
ȸɡɛɟɤɢɫɬɨɧ Ɋɟɫɩɭɛɥɢɤɚɫɢ ɉɪɟɡɢɞɟɧɬɢɧɢɧɝ «Ɉɡɢԕ-ɨɜԕɚɬ ɷɤɢɧɥɚɪɢ ɷɤɢɥɚ-
ɞɢɝɚɧ ɦɚɣɞɨɧɥɚɪɧɢ ɨɩɬɢɦɚɥɥɚɲɬɢɪɢɲ ɜɚ ɭɥɚɪɧɢ ɟɬɢɲɬɢɪɢɲɧɢ ɤʆɩɚɣɬɢɪɢɲ
ɱɨɪɚ-ɬɚɞɛɢɪɥɚɪɢ ɬʆԑɪɢɫɢɞɚ»ɝɢ 2008-ɣɢɥ 20-ɨɤɬɹɛɪɶ
ɉɎ-4041-ɮɚɪɦɨɧɢɝɚ
ɲɚɪԟ // ȸɡɛɟɤɢɫɬɨɧ Ɇɢɥɥɢɣ ɚɯɛɨɪɨɬ ɚɝɟɧɬɥɢɝɢɧɢɧɝ ɜɟɛ-ɫɚɣɬɢ – www.uza.uz;

---

 494
oziq-ovqat mollari bilan uzluksiz va ishonchli ta’minlash, ularning 
hajmini va turlarini ko‘paytirish, sifatini oshirish masalalari dolzarb 
ahamiyatga ega bo‘lmoqda. 
Fuqarolik jamiyati institutlarining oziq-ovqat ta’minotidagi ishtiroki 
nimalarda ifodalanadi? Bir necha misol keltiramiz. 
O‘zbekistonda qadimdan sug‘orish tizimi mavjud bo‘lgan. Sug‘orila-
digan dehqonchilik respublikamiz oziq-ovqat mustaqilligining asosi 
hamda asosiy eksport mahsulotlari manbaidir. Mamlakatimizda, ayniqsa, 
mustaqillik yillarida yerlarning meliorativ holatini yaxshilash, ularning 
unumdorligini oshirish, moliyalash mexanizmlarini takomillashtirishga 
tizimli, izchil va boqichma-bosqich e’tibor qaratib kelinmoqda. 
Davlatimiz rahbarining 2007-yil 29-oktabrdagi «Yerlarning meliorativ 
holatini yaxshilash tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari 
to‘g‘risida»gi farmoni bu borada muhim dasturilamaldir. Uni amalga 
oshirish doirasida jamoat tashkilotlari (O‘zbekiston Fermer xo‘jaliklari 
assotsiatsiyasi, «Kamolot» yoshlar ijtimoiy harakati va boshqa 
tashkilotlar) tomonidan irrigatsiya, melioratsiya, agrosanoat sohalari