Microsoft Word Маруза матн Тупрок-усимлик Zionet22

Jarlik yeroziyasi. Yeroziyaning bu turi Rossiya hududida, shu jumladan O‘rta Osiyoda 
keng tarqalgan bo‘lib, qishloq xo‘jaligiga yaroqli yer fondining kamayib ketishiga sababchi 
bo‘ldi hamda katta zarar keltirdi. Undan tashqari sug‘oriladigan rayonlarda jarliklarga yaqin 
bo‘lgan maydonlarda, tuproqning gidrologik holati ham yomonlashadi va unumdorligi pasayib, 
natijada ekinlar hosili ham keskin kamayib ketadi. 
X. Maxsudov, T. Xoshimov, A. Nigmatov keltirib o‘tgan ma’lumotlarga ko‘ra jarliklar 
ta’siri kuchsiz yoki kam bo‘lgan maydonlarda paxta hosilining ko‘payishi, jarga yaqin yerlarda 
esa hosilning kamayishi qayd etiladi.

---

50
8- MA’RUZA:
 
O‘SIMLIKSHUNOSLIK FANINING MAQSAD VA VAZIFALARI
 
 
Reja: 
 
1. O‘simlikshunoslik fanining rivojlanish tarixi 
2. O‘simlikshunoslik fanining maqsad va vazifalari.
3. Tadqiqot usullari.
4. O‘simliklarning kelib chiqish markazlari. 
O‘zbekiston respublikasi mustaqillikka yerishganidan keyin iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy, 
madaniy va boshqa yo‘nalishlardagi muammolarni xal etish borasida dadil qadamlar 
qo‘yilmoqda. Respublikamiz qishloq xo‘jaligi soxasida o‘tkazilayotgan isloxatlar asosida 
xozirgi zamon bozor iqtisodiyoti mexanizmlarini tadbiq etish natijasida qishloq xo‘jaligi 
korxonalari, fyermyer va dexqon xo‘jaliklari bozor iqtisodi sharoitlariga moslashib o‘z 
o‘rinlarini topayotganligi va ishlab chiqarishni rivojlantirayotganliklari albatta katta yutuqlardan 
biridir. 
Ma’lumki, bizda qishloq xo‘jaligi asosiy tarmoqlardan biri bo‘lib, va u xar bir 
mamlakatdagi kabi insonlarni oziq-ovqat maxsulotlari va sanoatni xom-ashyo bilan 
ta’minlovchi bosh bo‘g‘in hisoblanadi. Qishloq xo‘jaligi ko‘xna tarixga ega bo‘lib, bundan 
ming yillar avval ham ota-bobolarimiz qishloq xo‘jalik samaradorligini oshirish dexqonchilik 
va bog‘dorchilik ishlarini yaxshilash borasida tinimsiz izlanishlar olib borishgan. Xozir 
dalalarimizda katta maydonlarda etishtirilayotgan turli-tuman meva, sabzavot, em-xashak va 
boshqa texnika ekinlari avlod-ajdodlarimiz tomonidan bir necha ming yillar davomida turli-
tuman yovvoyi o‘simliklar orasidan tanlash, chatishtirish, payvandlash usullari bilan yaratilgan. 
Demak, ko‘pchilik madaniy o‘simliklarning asosiy bunyodkori insonnning aql-zakovati va 
mexnati hisoblanadi.
Dunyo bo‘yicha yer sharida 500 mingga yaqin o‘simlik turlari mavjud bo‘lib, shulardan 
20 mingdan ziyodi insonlar tomonidan ekib o‘stirilgan ekinlardir. SHulardan eng ko‘p 
ahamiyatga ega bo‘lganlari 640 ta bo‘lib, shundan 90 tasi dala ekinlari turiga kiradi. Qishloq 
xo‘jaligida doimo yangi navlar, yangi texnologiyalarning kirib kelishi bu soxadagi 
mutaxassislardan chuqur va xar tomonlama puxta bilimga ega bo‘lishni talab qiladi. 
O‘simlikshunoslik qishloq xo‘jaligining asosiy tarmoqlaridan biri bo‘lib, axoli uchun oziq-
ovqat maxsulotlari, chorvachilik uchun em-xashak va engil sanoat uchun xom-ashyo etishtirib 
byeradi. 
O‘simlikshunoslik qadimdan, ya’ni madaniy o‘simliklar paydo bo‘lishi bilan kelib 
chiqqan va dexqonchilik bilan doimo chambarchas bog‘liq xolda rivojlanib boradi. Dastlab 
dexqonchilik Xitoy, Siriya, Xindiston, Misr, Meksika va Markaziy Osiyoda rivojlana 
boshlagan. 
O‘simlikshunoslik fani xozirgi davrda, asosan dala ekinlarini tadqiq etish bilan 
shug‘ullanadi va madaniy ekinlarni guruxlarga bo‘lib, ularning botanik, biologik xususiyatlarini 
o‘rganadi, ekinlar va navlardan muttasil mo‘l xosil olishni ta’minlaydigan yangi 
texnologiyalarni ishlab chiqadi. O‘simlikshunoslik agrokimyo, seleksiya, dexqonchilik, 
biokimyo, o‘simliklar fiziologiyasi, tuproqshunoslik kabi bir qator fanlar bilan uzviy 
bog‘langan.