Microsoft Word mvmao uzk doc

Эҳтиёжлар рўйхати 
№ 
Шахс учун 
№ 
Жамият учун 
1. 
Асосий эҳтиёжлар 
• озиқ-овқат, кийим-кечак ва 
уй-жойга 
• дам олиш ва соғлиқга 
1. Асосий эҳтиёжлар: 
• меҳнатга
• хавфсизликка 
• қўшимча маҳсулотга 
• бошқаришга 
2. 
Социал эҳтиёжлар 
• ижодий меҳнатга 
• оила ва муҳаббатга 
• билим ва ахборотга 
• тоат ибодатга, жасоратга 
• зурриётни давом эттиришга 
• тартиб ва барқарорликка 
• бўш вақт ва дам олишга 
• ўзликни англашга 
2. Социал эҳтиёжлар
• барқарорликка 
• ишончга 
• мустақил тараққиётга 
3. 
Рағбат ва талаблар
• моддий 
• социал 
• эстетик 
3. Рағбат ва талаблар 
• замонавий ишлаб чиқаришга 
• маънавий-маърифий 
тараққиётга 
• раҳм шавқатга 
Жаҳон амалиётида мотивация воситасида унумли меҳнатга чорлашнинг 
турли назариялари мавжуд. Булар жумласига: 
• ”Х”(икс) ва “У”(игрек) назарияси 
• кутиш назарияси 
• боисий(гигиеник) тозаланиш назарияси 
• адолатлилик (ҳаққонийлик) назарияси 
• эҳтиёжлар устунлиги назарияси. 
Эҳтиёжлар устунлиги назарияси негизида кишилар эҳтиёжлари ва 
қизиқишлари орқали уларнинг меҳнатларини мотивлаштириш ғояси 
ётади. Буни қуйидаги схемадан кўриш мумкин. 
1-раҳбар бўйсинувчиларга эҳтиёж ва қизиқишларни четлаб таъсир 
кўрсатади (бу ерда қарорларнинг бажарилиши ҳеч кимни қизиқтирмайди). 
2-бўйсинувчиларга фақат раҳбарнинг эҳтиёжи ва қизиқишини инобатга 
олинган ҳолда таъсир ўтказилади (бу ерда қарорларнинг бажарилиши фақат 
раҳбарнинг манфаатини кўзлайди) 
3-бошқариш ўзаро таъсир остида амалга оширилади. Бу ерда қарорнинг 
бажарилишига ҳар иккала томон манфаатдор. 
4-таъсир қилиш фақат бўйсинувчиларнинг эҳтиёжи ва қизиқишига 
асосланади. 
1,2 ва 4 ёндошувлар раҳбар билан бўйсинувчилар ўртасида қарши 
ҳаракатга олиб келади. Натижада раҳбар ва жамоа, раҳбар ва айрим 

---

144
бўйсинувчилар эҳтиёжлари ўртасида но мувофиқликнинг пайдо бўлишига 
сабаб бўлади. Шу сабабли раҳбар мотивлаштиришни фақат эҳтиёж ва 
қизиқишлар ёрдамида амалга ошириши лозим.