Microsoft Word Оразымбетова М

Пайдаланыл2ан 1дебиятлар` 
q. 
Ниетуллаев 
С. 
А.Дабыловты4 
творчестволы3 
жолы. 
Н. 
{№ара3алпа3стан}. qouw. 
w. Пахратдинов !. ХIХ 1сирди4 а3ыры ХХ 1сир басында2ы 3ара3алпа3 
1дебияты. Н., {№ара3алпа3стан}, qooy. 
e. Айымбетов №. Халы3 даналы2ы. Н., {№ара3алпа3стан}, qoii.
Тема бойынша сора7лар` 
q. А.Дабыловты4 3ыссаханлы3 хызмети. 
w. Шайырды4 лирикаларыны4 тематикасы. 
e. Шайыр шы2армаларыны4 к5ркемлик 5згешелиги. 
Тапсырмалар` 
q. Илимий 1дебиятлардан конспекти жазы7. 
w. А.Дабыловты4 3осы3ларына к5ркем тал3ы жаса7 81м ядла7. 

---

№.!7езов 3ара3алпа3 миллетини4 билимлендири7 тара7ын ра7ажландыры72а 
6лес 3ос3ан белгили ж1мийетлик искер. Ол qiou-жылы Шымбай районыны4 Ке4ес 
колхозында ту7ылады. !кеси диний са7атлы билимли адам болып, бала о3ыты7 менен 
шу2ыллан2ан. №асым д1слеп а7ыллы3 мектепте со4ынан Шорахан болыслы2ында2ы 
Рахматулла ахун медресесинде о3ыды. {Ол жаслайынан зейинли, ша33ан еди, халы3 
арасында тарал2ан а7ызеки 1дебиятты4 т6рлеринен жумба3, на3ыл, ертек, 3осы3, 
д1станларды к5п ты4лап, к5п 6йренип еситкенлерин жолдасларына толы2ы менен 
3айтадан айтып берету2ын еди. Ол 5з бетинше {"1рип-ашы3}, {Г5ру2лы}, {Юсуп-
Злийха} 8.т.б. д1станларды 3ысса ретинде о3ый баслады} деп еске т6сиреди 
шайырды4 заманласлары
8
.
Оны4 д1слепки 3осы3лары т1рийп 81м юмор-сатиралы3 ба2дарда жазыл2ан. 
Шайырды4 билим алы7ына ата-анасыны4 т1сири айры3ша болды. Ол арабша хат 
танып, к5ркем 1дебият д6рданаларын 5злестирди. Турмысты4 3ыйыншылы3ларынан 
жалланба мийнет исле7ге де м1жб6р болады. qoqt-жылы Сарыбий болыслы2ында2ы 
байлар2а жалланып хызмет еткенлигин шайыр 5зини4 еске т6сири7леринде айтып 
5теди. qoqy-жылы 5зини4 ата м1канына 3айтып келип дийханшылы3 пенен 
шу2ылланады. Ке4ес 86киметини4 д1слепки жылларына баслап-а3 ол ж1мийетлик-
сиясий ислерге араласа баслайды. %зини4 исше4лиги 81м ш5лкемлестири7шилиги 
ар3асында qow0-wq-жыллар аралы2ында а7ыллы3 ат3ары7 комитетини4 хаткери болып 
ислейди. qowq-жылы педагог т1рбияшыларды таярла7 курсын пиктерип мектепте 
му2аллим болып ислейди. qoww-жылы Шымбай мектеп-интернатыны4 директоры 
болып тайынланады 81м усы жылы Самар3анд областыны4 партия мектебинде 
о3ыйды. Питкерип келгеннен кейин Шымбай районлы3 халы3 билимлендири7 
б5лимини4 баслы2ы болып ислейди. qowe-wr-жыллар аралы2ында Ташкенттеги Орта 
Азия 
комунистлик 
университетинде 
о3ыйды. 
О3ы7ды 
питкермей-а3 
оны 
№ара3алпа3станны4 билимлендири7 тара7ын жа3сыландыры7 ушын областлы3 халы3 
билимлендири7 б5лимини4 баслы2ы етип тайынлайды. Мине усы д17ирде ол 
№ара3алпа3станны4 билимлендири7 тара7ын ра7ажландыры72а к5п хызметлер етеди. 
qowt-wo-жыллар аралы2ында №ара3алпа3стан Автономиялы3 областыны4 областлы3 
ат3ары7 комитетини4 предцедатели хызметинде жумыс ат3арады. Усы ла7азымда 
ислеп тур2ан бир 7а3ытта ол qowy-wo-жыллары {Еркин №ара3алпа3} газетасыны4 
жу7аплы редакторы, qowu-wo-жыллары араб графикасынан латын графикасына 5ти7 
комиссиясыны4 баслы2ы 81м №ара3алпа3стан терминологиялы3 комитетини4 
баслы2ы 7азыйпасын ат3арады. Газетада ислеп ж6рген 7а3ытта газетаны4 т6рли 
б5лимлерин ашы7да 81м тиражын к5бейти7ге айры3ша хызмет етеди. Ол латын 
алфавитин д6зип оны додала72а усынды. qowo-жылдан баслап №аза3стан областлы3 
ат3ары7 комитетини4 председателини4 орынбасары 81м ишки ислер халы3 комиссары 
болып хызмет ат3арады. qoe0-eq-жыллар аралы2ында Москвада №ара3алпа3станны4 
тура3лы 71кили болып ислейди. qoew-er-жыллары №ара3алпа3стан АССР халы3 
комиссарлар советини4 председатели болып, qoet-жылдан баслап РСДРПны4 
№ара3алпа3станны4 
тура3лы 
71кили 
болып 
ислейди. 
qoey-eu-жыллары 
8
№асым !7езов. Шы2армалары 81м а7дармалары. Н5кис, №ара3алпа3стан. qoiu. y-бет. 

---

№ара3алпа3стан к5ркем 5нери бас3армасыны4 баслы2ы ла7азымын ат3арады. 
№.!7езов qoeu-жылы 3ама33а алынады 81м qoei-жылы 3ама3та 3айтыс болады.
№асым !7езов №ара3алпа3стан Республикасыны4 барлы3 тара7ларыны4 
ра7ажланы7ына, 1сиресе, к5ркем 5нер 81м билимлендири7 саласына айры3ша хызмет 
к5рсетти. Ол №ара3алпа3стан Жазы7шылар союзын ш5лкемлестири7ге, {Та4 нуры} 
труппасын д6зи7ге 81м оны миллий театр етип 3айта ш5лкемлестири7ге белсене 
3атнасты. №ара3алпа3 к5ркем 1дебиятыны4 ра7ажланы7ы ушын е4 шеткеридеги 
шайырларды орай2а топла7 исин ш5лкемлестирди. Соны4 менен бир 3атарда ол 
к5ркем 1дебияттан 3ол 6збеди. №асым !7езов Москвада тура3лы 71кил хызметин 
ат3арып ж6рген 7а3ытта жазы7шылар союзыны4 I съездине 3атнасты 81м 3ара3алпа3 
шайырлары 
А.Бегимов, 
№.Ерманов, 
А.Шамуратовты 
6лкен 
орталы3 
пенен 
таныстырды.
№.!7езов 3ара3алпа3 поэзиясыны4 ра7ажланы7ына 6лкен 6лес 3осты. Оны4 
бир3анша лирикалы3 3осы3лары менен бир 3атарда {Бес жап}, {Г6лс1нем}, {№азы7} 
поэмалары 5з 7а3тында 3ара3алпа3 1дебиятыны4 жетискенлиги болды. Шайырды4 
3осы3лары рус тилинде да2азаланды. №асым !7езов заманласлары Ж.Аймурзаевты4, 
С.Мажитовты4 д5рети7шилиги 8а33ында баспа с5зде 1дебий критикалы3 ма3алалар 
ж1риялады.
№асым !7езов д1слепки драматург. Оны4 {Тилек жолында} пьесасы qowt-
жылы жары33а шы3ты 81м сол жылы Та4 нуры труппасыны4 сахнасында 3ойылды. 
№асым !7езов ту7ралы Зариф №асымов 5з еске т6сири7леринде` {Мен №асым !7езов 
пенен д1слеп qowr-жылы *ий7ада таныстым. Со4ынан к5п жыллар бирге му2аллим 
болып ислестим. №асым !7езов {Тилек жолында} шы2армасыны4 биринши 
вариантын ма2ан qowr-жылы к5рсетип еди} –деп жазады. Ал жазы7шы Т.Сейтмамутов 
бул пьесаны4 qowt-жылы 817ескерлер д5герегинде д1слеп 3ойыл2анлы2ы 81м №асым 
!7езовты4 5зи де рольде ойна2анлы2ын айтып 5теди. №асым !7езов пьеса2а 7а3ыя, 
тема та4ла7да 5зи сол 7а3ыяны бастан кеширген 3атнасы7шы сыпатында 5зине тере4 
т6синикли, айры3ша 6йренген конкрет 81м реал тарийхый 7а3ыяны тийкар етип 
алады. Бул драма qoqy-жыл2ы Шымбай приставыны4 рус герман урысында 
патшалы3ты 3ор2а7 ушын м1рдикарлы33а мийнеткешлерден адам алы7ына, 
ези7шиликке, парахорлы3 сиясатына наразылы3 билдири7ден баслан2ан мийнеткеш 
халы3ты4 азатлы3 ушын г6ресин с67ретлейди. К5терилис басшысы Сайеке образы 
драмада жетекши орын тутады. Драма 5з 7а3тында 3ара3алпа3 1дебияфтыны4 ба8алы 
шы2армаларынан болды.
№асым !7езов А.С.Пушкинни4 {Евгений Онегин} романынан 6зиндилер, 
Молерди4 
{Скапенни4 
8ийлеси}, 
Островскийди4 
{Жарлылы3 
айып 
емес} 
комедияларын 81м А.На7айыны4 {Фар8ад 81м Шийрин} шы2армасынан 6зиндилер, 
Ниязийди4 3осы3ларын 3ара3алпа3 тилине а7дарады. №асым !7езов журналист 81м 
тарийхшы 
сыпатында 
{№ара3алпа3 
миллетини4 
а78алы}, 
{№ара3алпа3стан 
м1дениятыны4 г6лленип 5си7 жолында} 8.т.б. ма3ала, очерклер жазды. Ж1мийетлик 
искер 81м м1млекетлик 2айраткер №асым !7езов 3ара3алпа3 миллетини4 81р 
т1реплеме ра7ажланы7ына 6лес 3ос3ан инсан сыпатында миллий ояны7 д17ири 

---

3ара3алпа3 1дебиятында айры3ша орын ийелейди. Шайырды4 лирикаларында д17ир 
8а7азы 81м 6гит-н1сиятлы3 пафос сезилип турады. {Намыс к6ши}, {№уяш}, {Б181р 
келди}, {Мийнет}, {Ту72ан елим} 3осы3лары мазмун 81м форма жа2ынан к5ркем 
д5ретилген.
№асым !7езов д1слепки драматурт 81м 81м 3ара3алпа3 са8насыны4 
ра7ажланы7ына жетекши хызмет еткен инсан сыпатында орны айры3ша. Ол бас3а 
халы3лар 1дебиятын 3ара3алпа3 хал3ына таныстыры7да 81м 3ара3алпа3 1дебиятын 
6лкен орталы33а алып шы2ы7да жигерли мийнет етти. Журналист, педагог, сыншы-
алым, тарийхшы №асым !7езов 3ара3алпа3 хал3ыны4 сиясий 81м м1дений 5мирини4 
илгериле7ине жан т1ни менен хызмет етти.