Microsoft Word shaytanat4 ziyouz com doc
Download 5.08 Kb. Pdf ko'rish
|
Shaytanat 4- kitob (2)
|
www.ziyouz.com kutubxonasi
106 o‘limni esdan chiqaradilar; qasrlarni yaxshi ko‘radilar, qabrni unutadilar; molga muhabbat qo‘yib, hisob-kitobni yoddan chiqaradilar; xalqni yaxshi ko‘radilar va Xoliqni unutadilar.» Moshtabib «Bu hikmatlarning ma’nosini qalbingizga singdirib olishingiz uchun fursat beraman», deganday so‘zdan to‘xtadi. Bu sukut Zohidga asqotdi. U ayrim izdihomlarda, ba’zan yoshi ulug‘larning suhbatlarida shunga o‘xshash hikmatlarni eshitib qolar, biroq, «Yaxshi gap ekan», demoqlikdan nariga o‘tmasdi. Keyingi yillarda matbuotda tez-tez chiqa boshlagan diniy mavzudagi suhbatlarning asosan sarlavhalariga ko‘z tashlab, kam hollarda u yer-bu yeridan cho‘qilab o‘qib qo‘yardi. Moshtabibning hozirgi suhbati qorong‘ulik pardasidagi qalbiga xush yoquvchi nur kabi oqib kirdi. Tasavvur etingkim, zulmat og‘ushida tentirab yurgan odamning ro‘parasida birdaniga oydin yo‘l ko‘rin- sa-yu, yana shu yo‘ldan javhar topib olsa dunyo ko‘zlariga qanday huzurbaxsh, qanday sururli ko‘rinarkin? Zohid ayni damda shunday baxtiyor odam kabi edi. Kechagina bu odamga ro‘para kelish unga azobli yumush bo‘lib tuyulgan edi. Odam farzandlari moddiy boylikni, xususan yemoq-ichmoqqa doir ne’matlarni Yaratganning marhamati sifatida qabul qilib, shukronalar aytadilar. Ma’nolar xazinasini ochib bera oluvchi suhbatdan bahramand bo‘lish ham Tangrining mo‘’jizasi ekani, shu mo‘’jiza tufayli qalb muhrlari yechilmog‘i amr etilgani, Yaratganning bu rahmati barchaga ham nasib etavermasligini o‘ylab ko‘rmaydilar. Adolat bog‘ini topib, unga inson nihollarini ekib ko‘kartirish, mehr mevalaridan bahra olish umidida yashayotgan Zohid akasining o‘limidan so‘ng shu bog‘ni topish maqsadida necha-necha qorong‘i ko‘chalarga kirib chiqdi. «Hammani bir xilda adolatli qilib yaratib qo‘ya qolsa bo‘lmasmidi», degan xayolga borib Tangrining ishlariga ham aralashib ko‘rdi. Adolat bog‘iga yetib bormoq uchun avval zulm sahrosini bartaraf etmoq lozimligini durust idrok qilolmasdi. Holbuki uning kundalik yumushi shu sahro atrofida edi. Ilon ovlovchi sahrodagi ilonlarni tutib ado etolmagani kabi Zohidning ishlarida ham samara ko‘rinmadi. Chunki u va u kabi adolat bog‘ini qo‘msayotganlar zulm sahrosidagilarning jon tomirlarini ko‘rmas, aniqrog‘i ko‘rishga imkoniyat berilmas edi. G‘ofillikdan qutqaruvchi tanbehlardan bebahra bo‘lganliklari sababli ham bu sahro atrofida sarsari kezmoqdan boshqa ilojlari yo‘q edi. Zohid ko‘p ilmiy nazariyalar, ilmiy tahminlar, formulalarni bilardi. Ammo hayotning oddiy formulasidan yetarli darajada xabardor emasdi: adolat bog‘i yo‘lini to‘sib turuvchi zulm sahrosiga zulmat qalblar hukmron ekani uning uchun noma’lum edi. Moshtabib hozir aytgan hikmatlar unga shu haqiqatni ayon etdi. «Odamlar qalbidagi boylikka muhabbat hissini o‘ldirmay turib, adolat bog‘ini barpo etib bo‘lmaydi», degan fikr uning vujudini bir qalqitib oldi. Akasining o‘limidan, ayniqsa sud jarayonidan so‘ng uni ilm yo‘lidan burib yuborishga majbur etgan kuch, yoshlikka xos o‘jarlik, hatto sururga intilish yil o‘tgani sayin, hayot so‘qmoqlarida qoqila boshlaganidan so‘ng asta-asta kuchdan qola boshlagan edi. Bir suhbatning o‘zidayoq o‘sha surur mahv etildi, deb ishontirish nodonlik bo‘lar. Yoshlikning mevasi — maqsad va unga mayoq hisoblanmish sururning o‘zga ko‘rinish olishiga hali fursat bor. «O‘zga ko‘rinish olishiga» deyiluvi besabab emas: insonlardagi maqsad yoki surur o‘lib, butunlay yo‘q bo‘lib ketmaydi. Maqsadsiz, surursiz tirik jonni tasavvur etmoq mushkul. Maqsad ham, surur ham odamning ongi darajasiga qarab kuchli yoki mundayroq, xayrli yoki g‘ayirli bo‘lmog‘i tabiiydir. Odamdagi maqsad daraxti zulm sahrosida o‘sayotgan bo‘lsa undan nurli sururni kutmoq qoramoydan sut ayirib olmoqni umid qilish kabi bema’nilikdir. Ayrim daraxtlarning tepa shoxlari qurib, pastda yangi surxchalar o‘sa boshlagani singari maqsad va surur yangi ko‘rinish kasb etadi. Zohidning taqdirida bu o‘zgarish ham bor edi. |
