Mikrobiologiya va

Titr Ingridient	1:2	1:4	1:8	1:16
К
1.	IXN	49 t	20 t.	20 t.	20 t	20 t.
2.	Bemor qon zardobi.	1 t.	20t	20 t.	20 t.	-
3.	Diagnostikum (antigen)	2 t.	2 t.	2 t.	2 t.	2 t.

20t. dez.eritmaga


Qorin tifi kasalligi profilaktikasi: O'ldirilgan. kimyoviy sorbsiyalangan qorin tifi vaksinasi yoki korpuskulyar mono-, di-. trivaksinalar. Teri ostiga yuboriladi. Epidemiologik holatga qarab bolalar 3 yoshdan 15 yoshgacha. erkaklar 60 yoshgacha, ayollar 55 yoshgacha emlanadi.
Bakterial dezinteriya qo‘zg‘atuvchisining laboratoriya tashxisi.
Bakterialdizenteriya kasalligi qo‘zg‘atuvchilariningtaksonomiyasi: Enterobacteriaceae oilasi, Shigella avlodi. Shigella dysenteriae. Shigella Jlexneri, Shigella boydii. Shigella sonnet.

1. 
   Bakteriologik usul: Olingan biologik ashyo - najasni tezda differensial-diagnostik muhitlar Ploskirev muhiti, Levin muhiti. Endo muhiti, nordon fuksinli 2% li glitserinli agarga ekiladi, termostatda 37ЧГ ga 18-24 soatga qo‘yiladi. Zich oziq muhitlarda S-ko‘rinishli. nozik. rangsiz, xira koloniyalar hosil qiladi, sof kultura ajratib olinadi, barcha xususiyatlari bo‘yicha turigacha identifikatsiya qilinadi. Morfologik. tinktorial xususiyatlari o‘rganiladi.
   

2.Serologik usul: Agglyutinatsiya (AR) reaksiyasi, bilvosita gemaglyutinatsiya (Bil GAR) reaksiyasi, immunoflyuoressent usuli.
Polimeraza zanjirli reaksiyalaridan foydalaniladi.
Profilaktikasi
Dizenterlyaning poli valentli bakteriofagi. Tarkibida Fleksner va Zonne shigellalarini erituvchi faglar saqlaydi. Bular ham kislotaga chidamli, qobiq bilan o‘ralgan, tabletka holida chiqariladi. Kasallikni davolash va oldini olishda qo‘llaniladi.


224

Vabo qo‘zg^fcatiivchilarining laboratoriya tashxisi.

Vabo kasalligining qo‘zg‘atuvchilarming taksonomiyasi:
Vibrionaceae oilasi. Jlbrio nvlodi. 11 brio cholerae. Vibrio El-Tor

1. 
   .Mikrobiologik usul: Olinadigan biologik ashyo—najas, qusuq. o‘t tekshiriladi. Ashyodan surtma tayyorlanadi Gram usulida bo⁴yaladi. ko'rish maydonida biroz bukilgan. vergulsimon. Grammanfiy tayoqchalar bo'lib. harakatchan (monotrix). spora. kapsulasi yo'q, polimorf (66-rasm). Morfologik. tinktorial xususiyati o'rganiladi. Elektiv muhitlarga 1% li peptonli suv. ishqorli agar, laktoza - saxarozali muhit. Kligler muhiti, Litinskiy muhitlariga ekiladi. termostatda 37^JC ga6 soatqo‘yiladi, agarl% li peptonli suv yuzasida vabo vibrionlaridan iborat parda hosil qiladi, undan vibrionlar harakatchanligini "ezilgan tomchi” usulida aniqlanadi.
   

2.Serologik usul: Agglyutinatsiya (AR) reaksiyasi. Immunoilyuoressensiya reaksiyalaridan foydalaniladi.
Vabo vihrioni mikroskopik ko'rinishi N abu vibrioni vivchinning joylashishi


Vabo. Vidrio cholcrae Jlbrionaceae oilasi Jlbrio avlodiga kirib, 4ta biovari bor: 1 ) Klassik vabo. 2) Ch. El-Tor 3) Ch. Proteus 4) Ch. Albensis. Shulardan Cholerae va Eltor odamda vabo kasalligini. Proteus qushlarda Albensis suvda. odam axlatida uchraydi.
Morfologiyasi vergul shaklida. Gr- tayoqcha boMib. bitta hivchini bor, spora, kapsula hosil qilmaydi. Ekzo va endo toksin hosil qiladi.
Organizmning suvsizlanishi va kuchli ich ketishiga shu toksinlar sababchi bo'ladi. Bulardan tashqari. patogen fermentlar: gialuronidaza, kollagenaza. letsitinaza. proteinaza va boshqalarni hosil qiladi. Antigenligiga to’xtalsak О va H antigeni mavjud О antigeni 3 ta fraksiyadan iborat: 1 .Ogava. 2. Inaba. 3. Gigoshima. Yana atrof-muhitdan 01 zardob bilan agglyutinatsiyaga kirishmavdigan, ammo H antigeni bor vibrionlar ham aniqlangan. Bular NAG vibrionlar deyiladi.





&





66-rasm


225




Vabo antropoonoz infeksiya bo'lib. kasallik manbayi bemor. tashuvchilar va notipik turi bilan kasallangan odamlar. Sog'lom odamga suv, ovqat va ifloslangan mahsulotlar orqali og'iz orqali ichak epiteliylariga yopishib oladi va ko‘payib zahar ajratadi. Toksinlar suv va tuz balansining buzilishiga sabab bo‘lib, diareya va suvsizlanishga olib keladi. Tashxis qo⁴yishda mikroskopik, bakteriologik. serologik. tezkor IF, PSR usullaridan foydalaniladi.
Bakterioskopik tekshiruv 1 kuni. Tekshirilayotgan materialdan (najas., qusiq) surtmalar tayyorlab Gram usuli yoki fuksinning suvdagi eritmasi bilan bo‘yaladi. Bundan tashqari. bo‘yalmagan (nativ) materialdan “osilgan” tomchi tayyorlab, oddiy yoki fazo-kontrast mikroskop ostida vibrionlaming harakati aniqlanadi. Surtmalarda grammanfiy. biroz bukilgan tayoqchalaming (uzunligi 1,5-3 mkm gacha) va «osilgan» tomchida aktiv harakatchan vibrionlaming ko‘rinishi, birinchi marta dastlabki tashxisni tasdiqlоvchi javobni berishga imkon beradi.
Vabo kasalligi o‘ta xavfli yuqumli kasalliklarga kirganligi sababli. uni aniqlash va bakteriologik tashxis qo‘yish, kasallikni tarqalib ketishining oldini olishda muhim epidemiologik ahamiyatga ega.
Vabo vibrionlarini tezkorlik bilan aniqlash usullari
lJmmobilizatsiya reaksiyasi (vibrionlarni vabo Ol qon zardobi bilan harakatsizlantirish). Buyum oynasi sathiga najasdan yoki peptonli suvning yuzidan olingan material tomiziladi, ikkinchi tomoniga fiziologik suyuqlik olinadi. Birinchi va ikkinchi olingan tomchilar yuzasiga vaboning Ol qon zardobi (1:100 suyultirilgan) tomiziladi va qovuzloq bilan aralashtirilib “ezilgan” yoki “osilgan” tomchi preparati tayyorlanib, qorong‘ilati!gan yoki fazo-kontrast moslamali mikroskopda ko‘riladi. Agar taxmin to‘g‘ri bo‘lsa, 3-5 daqiqa dan keyin vibrion harakatsizlanadi.

2. 
   Immunflyuoressent usul. Tekshirilayotgan materialga (najas, qusuq) flyuoressensiya qiluvchi vaboga qarshi zardob bilan ishlov beriladi va lyuminessent mikroskop ostida tekshiriladi. Preparatda, vabo vibrioni boisa, hatto bir nechta bo‘lsa ham, hujayra atrofini gardishga o‘xshab o‘rab, tiniq yashil nur taratib turgan vabo vibrionining ko‘rinishi taxminni tasdiqlaydi.
   
3. 
   BGAR qo‘yish. Peptonli suvni yuzasidan olinib probirkalardan bittasiga quyuladi, ikkinchi probirkaga esa fiziologik suyuliq nazorat sifatida olinadi. Har ikkala probirkaga ham vaboning eritrotsitar diognostikumi 3—4 tomchidan tomiziladi, agar reaksiya musbat bo‘lsa,
   

226


I




eritrotsitlar yopishib probirka tagiga soyabon ko‘rinishda cho‘kadi, nazorat probirkada tugmacha ko'rinishda bo'ladi.