Ministrligi

Durıs nápes alıw. Sóylep atırǵanda durıs dem alıw, dawıstı 
jolǵa qoyıw hám onıń jilwalnıwı, sózlerdi qátesiz aytıw, sheshenlik 
ónerin jetilistirip barıw oqıtıwshınıń sóylew texnikasın jetilistirip 
barıwshı ózgesheliklerinen. Dawıstıń ózgeriwi, durıs nápes alıw, 
dikciya, ritmika tiykarında sóylewdiń kónlikpe hám tájiriybeleriniń 
jıynaǵın tolıq rawajlandırıw oqıtıwshınıń sóylew texnikasın da 
jetilisedi.
Dawıstıń ózgeriwi, durıs nápes alıw sóylew texnikası boyınsha 
islep shıǵılǵan shınıǵıwlar toparına kirip, oqıtıwshınıń ráwan 
sóylewiniń turaqlı qáliplesiwin támiyinleydi. Nápes alıw organizmde 
ómir baǵıshlawshı fiziologiyalıq funkciyalardı orınlaydı. Sonıń 
menen birge, sóylewdiń energiya bazası bolıp ta esaplanadı.
Sabaq dawamında oqıtıwshı oǵada kóp sóyleydi, jańa temanı 
túsindiredi, lekciya oqıydı. Eger, oqıtıwshı durıs nápes alıw 
texnikasın puxta iyelegen bolsa, onıń qan tamırlarınıń urıwı tezlesip, 
bet-awzı qızarıp ketiwi, dem qısıwı payda bolıwı múmkin.
Muskullardıń qatnasıwına qarap, sóylewde durıs nápes alıw 
procesi 4 ke bólinedi.
Joqarı dem alıw – jelkelerdiń kóterilip túsiwi, kókirek qápesiniń 
joqarı bóliminiń qatnasıwında payda boladı. Bul bos, júzeki nápes 
alıw bolıp, onda tek ókpeniń joqarı bólegi qatnasadı. Kókirek qápesi 
menen joqarı nápes alıw qabırǵaları ortasındaǵı bulshıq et 
járdeminde payda etiledi. Bunda kóbirek nápestiń kóldeleń kólemi 
ózgeredi. Diafragma kem háreket etedi. Sonıń ushın da nápes 
shıǵarıw kúshsiz boladı.
132

---

Diafragma járdeminde dem alıw – kókirek qápesiniń boylaǵan 
kóleminiń artıwı esabınan júzege keledi. Bunda diafragma qısqaradı. 
Diafragmanıń qısqarıwı, qabırǵalar aralıǵındaǵı nápes bulshıq etleri 
hám qarın bulshıq etleri járdeminde júzege keledi.