Mintaqalanishi

Turon provinstiyasi landshaftlarining qishloq xo’jaligi nuqtai nazaridan 
guruhlashtirilishi 
(N.A.Kogay 1971, 1990 y.) 

Landshaftlarni 

baholash sinfi 
Landshaftlar 
Landshaftlarning sifati 
1 
2 
3 
Juda past sifatli 
I. Glyastial-nival landshaftlar 
Tuproq qoplamining 
yo’qligi va tik 
yonbag`irli (30
0 
dan 
katta), relefning juda 
notekisligi tufayli 
dehqonchilikda 
yaroqsiz. 
II. Baland tog`-cho’l va cho’l-
dasht landshaftlari. Baland 
tog` o’tloq-dasht va cho’l 
landshaftlari 
Toshloq tuproqli va 
qoyali tik yonbag`irli 
(30
0 
dan katta), notekis 
relef sababli 
dehqonchilikda 
yaroqsiz. 
III. O’rtacha balandlikdagi 
tog` 
o’rmon-o’tloq-cho’l 
landshaftlari 
Tuproq qoplamining 
yuvilganligi va tik 
yonbag`irli (20
0 
dan 
katta), parchalangan, 
o’yiq relef sababli 
dehqonchilikka 
yaroqsiz. 

---

119 
IV. Past tog`lar, adir va tog` 
etagi landshaftlari 
Yonbag`irlari juda 
parchalangan, qiyaligi 
8-12
0 
dan 40
0 
gacha 
bo’lgan relef va toshloq 
tuproq bo’lganligidan 
dehqonchilikda juda 
kam imkoniyatga ega.
V. Sho’rxok erlar va qadimda 
dengiz qoplagan tekisliklar 
landshaftlari 
Tuproqda tuz miqdori 
yuqori bo’lganligidan 
dexqonchilikka deyarli 
yaroqsiz. 
VI. Shamol keltirgan qumli 
tekislik landshaftlari 
Qumli mikrorelef 
shakllari va qumlarning 
deflyastiya hamda 
akkumlyastiya jarayoni 
keng tarqalganligi 
uchun dehqonchilikda 
yaroqsiz.
Past sifatli 
VII. Shamol faoliyati ta’sirida 
kuchli o’zgargan delta 
tekisligi landshaftlari 
Dehqonchilikda 
oralatib, 
tanlab 
foydalaniladi. Qumlarni 
fitome 
liorastiyalash 
talab etiladi. 
O’rtachadan past 
sifatli 
VIII. Arid denudastiyali 
tekislik landshaftlari 
Tuproq hosil qiluvchi 
ona 
jinslarning 
yupqaligi 
va tuproq 
qoplamining 
gipsli 
bo’lganligidan 
dehqonchilikda 
chegaralangan 
imkoniyatga ega. 
O’rtacha sifatli 
IX. Tog` vodiylarining tag 
qismi, tog` etagi tekisliklari, 
tog` oldidagi parchalangan 
tekisliklar landshaftlari 
Tuproqning toshloqligi 
va tekislikning notekis 
mikrorelefli 
ekanligi 
sababli dehqonchilikda 
qisman chegaralangan 
imkoniyatga ega. 
O’rtachadan 
yuqori sifatli 
X. Qayir, ko’l, delta va 
terassa tekisliklari 
landshaftlari
Dehqonchilikda 
yaroqli. Yaxob suvi 
berish, zovurlar qazish, 
qisman 
nivelirlash 
(tekislash) zarur. 
XI. Tog`oldi prolyuvial va 
prolyuvial-allyuvial 
Dehqonchilikda 
eng 
yaxshi 
(juda 
qulay) 

---

120 
tekisliklar landshaftlari 
sharoitga ega. 
Yuqori sifatli 
XII. Vohalar landshaftlari 
Antropogen 
o’zgartirilgan
madaniy vohalar, juda 
qulay. 
Tekislikdagi cho’l zonasidan to baland tog`larning glyastial-nival zonalarigacha 
bo’lgan hududlardagi past sifatli landshaftlar dehqonchilikka yaroqsiz bo’lsa-da, 
yaylov chorvachiligi uchun yaroqli landshaftlardir. Allyuvial, allyuvial-delta, 
prolyuvial-allyuvial tekisliklarning tabiiy komplekslari o’rtachadan yuqori sifatli 
landshaft sifatini tashkil etib, qishloq xo’jaligida o’zlashtirish uchun eng qulay 
sharoitga ega. Landshaft komplekslarini o’rganishda va ularni sinf va kichik 
sinflarga, guruhlarga ajratishda qiyosiy tabiiy geografik asos bo’lgan bunday 
yondoshuv o’z mohiyatiga ko’ra komplekslik xususiyatiga ega. 
O’zbekistonning tabiiy geografik regionlarida turli sifatga ega bo’lgan 
landshaftlarni 
ajratish 
katta 
amaliy 
ahamiyatga 
molik. 
Shuningdek, 
respublikamizning ma’muriy birliklari-viloyat va tumanlarida ham landshaftlarni 
qishloq xo’jalik nuqtai nazaridan guruhlarga ajratish mumkin.